خرید و فروش ایاس | فلسفه نام‌گذاری ایاس (EOS)، همیشه یکی از رازهای این شبکه بوده است. لوگوی آن هم همین‌طور! معلوم نیست لوگوی ایاس واقعاً نماد یک قطعه الماس است، یا فقط شبیه الماس به نظر می‌رسد. در هر حال، وقتی داستان شکل‌گیری پروژه ایاس و راهی را که توسعه‌دهندگان آن تا به امروز پیموده‌اند در کنار نماد الماس می‌گذاریم، خاطره یک قطعه موسیقی در ذهن تداعی می‌شود؛ قطعه‌ای با نام «بدرخش ای الماس مجنون (Shine on you crazy diamond)» اثر گروه راک انگلیسی پینک فلوید، که به یاد سید بَرِت (Syd Barrett) نابغه تکرار نشدنی و بنیان‌گذار این گروه سروده و اجرا شد. سید برت، شاعر، آهنگساز، گیتاریست، خواننده و بنیان‌گذار گروهی بود که فقط ۳ سال بعد از تأسیس، روزی اعضایش دور هم جمع شدند و او را به‌دلیل اعتیاد به LSD و رفتارهای خارج از عرف، از گروه اخراج کردند. سید برت، یک الماس بدتراش بود؛ درست مثل دن لریمر، بنیان‌گذار نابغه ایاس، که ۳ سال بعد از راه‌اندازی این پروژه، بی‌سروصدا آن را ترک کرد.

شاید تشبیه یک پروژه بلاک چینی به یک موسیقیدان، قدری عجیب باشد؛ اما اگر به جزئیات داستان دقت کنید، عناصر مشابهی را می‌بینید؛ پروژه‌ای که کار خود را بسیار پرسروصدا شروع کرد و قرار بود با میزبانی از قراردادهای هوشمند، سرعت فوق‌العاده و کارمزد صفر، در نهایت جای اتریوم را بگیرد. در جریان عرضه اولیه سکه EOS که یک سال طول کشید، ۴ میلیارد دلار سرمایه جمع شد و ایاس توانست رکورد بزرگ‌ترین پیش‌فروش تاریخ ارزهای دیجیتال را به نام خود ثبت کند. در آوریل سال ۲۰۱۸، قیمت این ارز از ۲۰ دلار هم عبور کرد و ایاس به جمع ۱۰ پروژه برتر بازار (از نظر حجم بازار) پیوست و از آنجا به بعد، سراشیبی آغاز شد.

EOSکه در فارسی آن را ایاس می‌خوانیم، یک شبکه مبتنی بر بلاک چین است که با هدف انتقال ارزش، ایجاد قراردادهای هوشمند و ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ایجاد شد. معماری خلاقانه بلاک چین ایاس به‌گونه‌ای است که می‌توان این پلتفرم را به‌عنوان یک راهکار مقیاس‌پذیری (یعنی افزایش سرعت و کاهش هزینه) برای بلاک چین مطرح کرد. این پلتفرم در ابتدای فعالیت، به‌عنوان رقیبی قدرتمند برای اتریوم مطرح می‌شد؛ در حالی که امروزه بلاک چین‌های نوظهوری همچون پولکادات، کاردانو، سولانا، الروند، تزوس و بایننس اسمارت چین، با ادعای مقیاس‌پذیری بیشتر وارد میدان شده‌‌اند و رقبای جدی بلاک چین ایاس به شمار می‌آیند.

تاریخچه‌‌ مختصر ایاس از ایده تا اجرا

با ظهور بیت کوین و فناوری بلاک چین در سال ۲۰۰۸، اولین گام‌های عملی برای تمرکززدایی از سیستم مالی سنتی برداشته شد. اما این تازه شروع کار بود؛ تولد بیت کوین درست زمانی اتفاق افتاد که غول‌های فناوری اطلاعات مانند آمازون، فیسبوک و گوگل، با ایجاد انحصار در زیرساخت‌های پردازشی و ذخیره‌سازی، کنترل بخش عظیمی از اطلاعات و داده‌های کاربران اینترنت را در اختیار گرفته بودند.

این اتفاق مهم (یعنی اختراع بیت کوین)، بسیاری از کارآفرینان و توسعه‌دهندگان را بر آن داشت که با الگوبرداری از شبکه بیت کوین، فناوری بلاک چین را برای طیف وسیع‌تری از برنامه‌های اینترنتی به کار گیرند. تنها با گذشت چند سال از پیدایش بیت کوین، اولین نمونه‌های شبکه‌های بلاک چینی با کاربردهای غیرمالی وارد عرصه شدند. 

بیایید چند مورد از این پروژه‌ها را به‌طور خلاصه با هم مرور کنیم. پلتفرم گولم (Golem)، از اولین پروژه‌‌هایی بود که قصد داشت با بهره‌گیری از قدرت محاسباتی CPUهای کاربران خود در سراسر دنیا، یک ابررایانه محاسباتی غیرمتمرکز ایجاد کند؛ پلتفرم‌ فایل کوین (Filecoin) نیز با هدف تمرکززدایی از ذخیره ابری اطلاعات ایجاد شد؛ همچنین دو مورد از مهم‌ترین و موفق‌ترین پروژه‌های بلاک چین در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶، پلتفرم صرافی غیرمتمرکز بیت‌شرز (BitShares) و پلتفرم رسانه اجتماعی استیم (Steem) بودند که دنیل لریمر (Daniel Larimer)، یکی از فعال‌ترین و مبتکرترین چهره‌های دنیای بلاک چین، آن‌ها را بنیان‌گذاری کرد.

 پروژه‌های بیت‌شرز و استیم، علی‌رغم موفقیت‌های فنی، تجاری و کاربران فراوانی که داشتند، در حدواندازه‌ای نبودند که بلندپروازی‌های لریمر را اقناع کنند. از سوی دیگر، راه‌اندازی شبکه اتریوم در سال ۲۰۱۵، نقطه عطف مهمی بود که جریان غالب بلاک چین‌های خاص و تک‌منظوره را به‌سوی بلاک چین‌های چندمنظوره با توانایی پشتیبانی از انواع قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (Dappها) سوق می‌داد.

پلتفرم اتریوم، در واقع یک شبکه توزیع‌شده برای اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز بود که همانند بیت کوین از روش پرهزینه و زمان‌بر گواه اثبات کار (PoW) برای اجماع شبکه استفاده می‌کرد. رفته‌رفته توسعه‌دهندگان بسیاری مجذوب قابلیت‌های اتریوم شده و برنامه‌های نرم‌افزاری خود را بر روی این شبکه راه‌اندازی کردند. اما همان طور که انتظار می‌رفت، نتیجه چندان هم رضایت‌بخش نبود. مدت‌زمان طولانی تأیید تراکنش‌ها و کارمزدهای چند ده دلاری، عملاً مانعی جدی برای مقیاس‌پذیری این شبکه به شمار می‌رفت. در نهایت بنیان‌گذاران اتریوم تصمیم گرفتند با ایجاد تغییرات اساسی در شبکه و مهاجرت به مکانیسم اجماع اثبات سهام (PoS)، این موانع را برطرف کنند.

اما نارسایی‌های شبکه اتریوم، از همان ابتدا برخی از صاحب‌نظران حوزه بلاک چین را بر آن داشت که به فکر جایگزینی برای این شبکه باشند. به‌عنوان مثال گوین وود (Gavin Wood)، از بنیان‌گذاران اولیه اتریوم، بعد از جداشدن از این پروژه، مراحل توسعه بلاک چین قدرتمند پولکادات (Polkadot) را آغاز کرد. چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson)، بنیان‌گذار دیگر اتریوم که در راه‌اندازی پلتفرم بیت شرز با دن لریمر همکاری کرده بود، بعد از جدایی از اتریوم، پلتفرم کاردانو را به‌عنوان جایگزینی سریع‌تر و ارزانتر برای اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز معرفی کرد. از سوی دیگر، دن لریمر هم که مدل‌های سنتی اجماع بلاک چین (مانند اثبات کار و اثبات سهام) را برای اهداف بزرگی همچون پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ناکارآمد می‌دانست، مکانیسم اجماع جدیدی تحت عنوان اثبات سهام نمایندگی‌شده (Delegated Proof of Stake) یا به اختصار، DPoS را پایه‌گذاری کرد.

در نهایت لریمر به‌همراه برندن بلومر (Brendan Blumer)، کارآفرین آمریکایی، در سال ۲۰۱۷ شرکت بلاک‌‌وان (Block.One) را با هدف توسعه قابلیت‌های فناوری بلاک چین تأسیس کردند. تیم توسعه‌دهنده بلاک وان با بهره‌گیری از ایده‌های لریمر، کار بر روی پروژه EOS را به‌عنوان یک شبکه بلاک چین مقیاس‌پذیر و با قابلیت پشتیبانی از قراردادهای هوشمند شروع کرد.

بعد از ارائه وایت‌پیپر EOS.IO، عرضه اولیه ارز دیجیتال این شبکه با نام EOS (ایاس)، به‌صورت توکن ERC-20 بر روی شبکه اتریوم آغاز شد. فرایند عرضه اولیه ایاس که از ۲۵ ژوئن ۲۰۱۷ آغاز شد و تا ۴ ژوئن ۲۰۱۸ (یعنی به‌مدت یک سال) ادامه یافت، یکی از جذاب‌ترین و مشهورترین ICOهای (عرضه اولیه سکه) برگزارشده در تاریخ ارزهای دیجیتال بود. در این مدت، ۷۰۰ میلیون توکن EOS (معادل ۷۲٪ از کل عرضه این کوین) به ارزش کلی ۴ میلیارد دلار به فروش رفت و ازاین‌رو، طولانی‌ترین و موفق‌ترین ICO در میان همه ارزهای دیجیتال لقب گرفت.

هدف ایاس چیست؟ مروری بر ویژگی‌های اصلی بلاک چین ایاس

اگر فقط اندکی با ارز دیجیتال ایاس آشنا باشید، احتمالاً تعبیرهای عوامانه‌ای مثل قاتل اتریوم (Ethereum killer) یا چیزهایی شبیه به آن را شنیده‌اید. این‌گونه تعابیر تنها مختص پروژه ایاس نبوده و در مورد برخی دیگر از پلتفرم‌های قرارداد هوشمند که بر روی راهکارهای مقیاس‌پذیری تمرکز کرده‌اند نیز به‌کار می‌رود. منظور از «قاتل اتریوم»، احتمالاً بلاک چینی است که در نهایت می‌تواند به‌تنهایی از هرگونه قرارداد هوشمند و برنامه غیرمتمرکزی پشتیبانی کند و در عین حال حداکثر کارایی را هم داشته باشد. این در حالی است که تا امروز نه قتل و خون‌ریزی خاصی برای اتریوم اتفاق افتاده و نه از اهمیت آن کاسته شده است؛ زیرا علی‌رغم کارمزدهای نجومی شبکه اتریوم، در حال حاضر هنوز هم بیشتر برنامه‌های غیرمتمرکز بر روی همین شبکه فعالیت می‌کنند.

هدف از ایجاد پلتفرم ایاس، ارائه یک بستر امن و چابک برای اجرای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است که سرعت انتقال داده‌ها (یا تراکنش‌ها) را افزایش و کارمزد آنها را تا حد امکان کاهش دهد.

اما پرسش اساسی درباره ایاس آن است که ویژگی‌های اصلی این بلاک چین برای رقابت با اتریوم و دستیابی به پایگاه کاربری گسترده چیست؟ آنچه که در ادامه می‌خوانید، مجموعه ویژگی‌هایی است که توسعه‌دهندگان این پروژه در وایت‌پیپر آن برشمرده‌اند.  

پشتیبانی از میلیون‌ها کاربر

شبکه‌های بلاک چینی در رقابت با پلتفرم‌های متمرکزی همچون فیسبوک، ای‌بی (eBay)، آمازون و اوبر (Uber)، نیازمند آن هستند که بتوانند ده‌ها میلیون کاربر روزانه را مدیریت کنند. در غیر این صورت، بلاک چین هیچ‌گاه به پذیرش گسترده نخواهد رسید. توسعه‌دهندگان ایاس معتقدند که این شبکه با استفاده از راهکارهای مقیاس‌پذیری، توانایی مدیریت میلیون‌ها کاربر روزانه را دارد.

استفاده رایگان

توسعه‌دهندگان ایاس هزینه‌های زیاد راه‌اندازی و استفاده از اپلیکیشن‌های بلاک چینی را مانعی جدی برای پذیرش گسترده این فناوری می‌دانند. شبکه EOS به‌منظور انعطاف‌پذیری بیشتر برای توسعه‌دهندگان Dappها و همچنین استفاده آسان‌تر کاربران نهایی، کارمزد تراکنش‌ها را به حداقل مقدار ممکن (صفر) کاهش داده است تا فقط برای پرداخت‌های مربوط به خدمات تعاملی بین افراد، نیاز به پرداخت توکن باشد.

ارتقای آسان و رفع ایرادات فنی

همه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز برای انطباق با قابلیت‌ها و نیاز‌های جدید، نیازمند ارتقا هستند. علاوه بر این، هر نرم‌افزاری، هرچقدر هم که دقیق بررسی شده باشد، باز هم در معرض اشکال و باگ خواهد بود. به‌عنوان مثال می‌توانیم ماجرای هک تاریخی DAO را یاد‌آوری کنیم که در نهایت به انجام هاردفورک (ایجاد انشعاب) در شبکه اتریوم منجر شد.

بنابراین یک پلتفرم بلاک چینی قابل اطمینان، باید امکان ارتقای آسان برنامه‌ها را برای توسعه‌دهندگان فراهم آورد. همچنین باگ‌های یک برنامه نباید بر روی پلتفرم اصلی تأثیرگذار باشد. از آنجا که پلتفرم ایاس از مکانیسم اجماع DPOS استفاده می‌کند، در صورت خرابی یک برنامه، می‌توان حساب‌های مربوط به آن برنامه را فریز (یا مسدود) کرد تا سیستم اصلی با مشکل مواجه نشود.

همچنین بخوانید: داستان پیدایش و تفاوت‌های اتریوم و اتریوم کلاسیک

سرعت بالا و تأخیر اندک شبکه

برای آنکه تجربه کاربری افراد از پلتفرم‌های بلاک چینی مأیوس‌کننده نباشد، نیازمند یک حلقه بازخورد با تأخیری در حد چند ثانیه و کمتر از آن هستیم. تأخیر بیشتر، کاربران را ناامید کرده و باعث می‌شود که اپلیکیشن‌های بلاک چینی توانایی رقابت با نمونه‌های متمرکز را نداشته باشند. توسعه‌دهندگان EOS.IO (سیستم‌عامل بلاک چین ایاس) مدعی هستند که این شبکه با استفاده از الگوریتم اجماع DPoS، می‌تواند تراکنش‌ها را در زمان تقریبی ۰.۲۵ ثانیه، با قطعیت ۹۹.۹ ٪ تأیید کند. همچنین با به‌کارگیری مکانیسم BFT (تحمل خطای بیزانس)، تراکنش‌ها تا ۱ ثانیه پس از ارسال، با قطعیت ۱۰۰ ٪ نهایی و کاملاً بازگشت‌ناپذیر خواهند شد.

عملکرد متوالی و مقیاس‌پذیری عمودی

برخی از برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مانند خدمات مبادله و صرافی، به‌دلیل وابستگی مراحل به ترتیب زمانی، نیازمند عملکرد متوالی هستند. به این معنی که پردازش‌ها باید یکی پس از دیگری و به‌‌صورت متوالی انجام شوند. سیستم‌عامل EOS.IO با استفاده از مقیاس‌پذیری عمودی (یعنی با اختصاص منابع پردازشی بیشتر به این نرم‌افزارها) عملکرد متوالی و سریع این برنامه‌ها را محقق می‌کند.

عملکرد موازی و مقیاس‌پذیری افقی

برخی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در مقیاس بزرگ، نیازمند عملیات موازی هستند. سیستم‌عامل EOS.IO، با استفاده از مقیاس‌پذیری افقی (یعنی توزیع عملیات در میان تعداد بیشتری از نودها) و تعامل‌پذیری میان نودها، سرعت اجرای قراردادهای هوشمند را به‌طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.

نقشه راه و فازهای توسعه ایاس

در اینجا فازهای توسعه بلاک چین ایاس را به‌طور خلاصه با هم مرور می‌کنیم.

فاز اول: محیط آزمایشی اولیه (تابستان ۲۰۱۷)

هدف از این مرحله ایجاد APIهایی برای توسعه‌دهندگان است تا به کمک آن، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را بر روی بلاک چین ایاس ایجاد کرده و آنها را آزمایش کنند.

فاز دوم: راه‌اندازی شبکه آزمایشی اولیه (پاییز ۲۰۱۷)

تمامی آزمایش‌های فاز اول، در شرایط یک محیط آزمایشی ایزوله و قابل‌اعتماد انجام شد که کد هر توسعه‌دهنده را به‌طور مجزا اجرا می‌کرد. پیش از آنکه یک شبکه آزمایشی واقعی راه‌اندازی شود، به پیاده‌سازی و آزمایش چندین ویژگی اضافی نیاز است که در این فاز انجام می‌شوند.

فاز سوم: انجام آزمایش‌ها و بازبینی‌های امنیتی (زمستان ۲۰۱۷، بهار ۲۰۱۸)

در طول این مرحله، سیستم‌عامل EOS.IO با هدف یافتن باگ‌ها و مشکلات امنیتی، تحت شدیدترین آزمایش‌ها قرار می‌گیرد. در پایان فاز سوم، نسخه ۱.۰ از نرم‌افزار EOS.IO نام‌گذاری و عرضه می‌شود.

فاز چهارم: بهینه‌سازی پردازش‌های موازی در شبکه (تابستان و پاییز ۲۰۱۸)

بعد از عرضه نسخه پایدار اولیه، تیم توسعه‌دهندگان، کد نرم‌افزار را برای اجرای موازی تراکنش‌ها بهینه‌سازی خواهد کرد.

فاز پنجم: پیاده‌سازی خوشه‌بندی نودها و عرضه نسخه EOS.IO ۲.۱ (در آینده نزدیک)

در این مرحله برخی از نقاط ضعف گزارش‌شده از سوی کاربران، با اتخاذ رویکردی جدید برطرف خواهد شد. با پیاده‌سازی مکانیسم خوشه‌بندی نودها، بلاک چین ایاس در مسیر کارآمدی بیشتر، کاهش پیچیدگی‌های فنی برای کاربران معمولی و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها، افزایش امنیت و اعتماد برای پروژه‌های عمومی و خصوصی و همچنین افزایش مقیاس‌پذیری حرکت خواهد کرد.

مقایسه ایاس و اتریوم

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، هدف نهایی ایاس، ایجاد یک بلاک چین مقیاس‌پذیر و در اختیار گرفتن بیشترین سهم از بازار اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. توسعه‌دهندگان ایاس برای دستیابی به این هدف و رقابت با رقیب سنتی خود یعنی اتریوم، رویکرد کاملاً متفاوتی را در پیش گرفته‌اند.

طراحی شبکه اتریوم نسبتاً ساده است؛ یک ابررایانه غیرمتمرکز و توزیع‌شده در سراسر جهان (ماشین مجازی اتریوم)، که در ازای پردازش قراردادهای هوشمند و انجام تراکنش‌ها، از کاربران کارمزد دریافت می‌کند. این کارمزد از طریق ارز دیجیتال اصلی این شبکه یعنی اتر (ETH) پرداخت می‌شود و به ماینرها (تولیدکنندگان بلاک) تعلق می‌گیرد. اما معماری شبکه ایاس قدری پیچیده‌تر است:

تمامی عملیات اجرایی در شبکه ایاس، از طریق سیستم‌عامل غیرمتمرکز این شبکه یعنی EOS.IO انجام می‌شود. EOS.IO در ازای سهام‌گذاری کوین‌های ایاس، منابع پردازشی شبکه را به کاربران اختصاص می‌دهد و به ‌این ترتیب دیگر نیازی نیست که کاربران کارمزدی بپردازند. برخلاف اتریوم، در شبکه ایاس، مجمعی ۲۱ نفره از نمایندگان (که کاربران شبکه از طریق سهام‌گذاری کوین‌ها آنها را تعیین می‌کنند)، وظیفه اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌ها را بر عهده دارند. به همین دلیل، فرایند اجماع میان نودها و تأیید تراکنش‌ها بسیار سریع‌تر انجام خواهد شد.

علی‌رغم همه برتری‌های فنی شبکه ایاس، در حال حاضر شبکه اتریوم هنوز هم بیشترین سهم را از بازار اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در اختیار دارد. نمودار زیر توزیع حجم تراکنش‌های مربوط به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را در میان مطرح‌ترین پلتفرم‌های قرارداد هوشمند (در سال ۲۰۲۰) نشان می‌دهد.

حساب‌های کاربری ایاس؛ آموزش مفاهیم و نحوه راه‌اندازی

 کاربران ایاس برای استفاده از خدمات این پلتفرم، نیازمند ایجاد یک حساب کاربری در بلاک چین ایاس هستند. به‌طور خلاصه، حساب‌های کاربری ایاس چند قابلیت اساسی را برای کاربران فراهم می‌کنند که در ادامه آنها را به‌طور کامل توضیح خواهیم داد: 

• ذخیره‌سازی کوین‌ EOS و توکن‌های مبتنی بر این شبکه
• پرداخت و انتقال کوین‌های EOS
• سهام‌گذاری (استیکینگ) ارز ایاس برای مشارکت در امنیت شبکه و کسب سود
• در اختیار گرفتن بخشی از منابع پردازشی شبکه (CPU، رم و پهنای باند)
• راه‌اندازی قراردادهای هوشمند

حساب‌های کاربری ایاس بر اساس یک نام ۱۲ کاراکتری منحصربه‌فرد و قابل‌خوانش برای انسان ایجاد می‌شوند که کاربران می‌توانند به انتخاب خود، یا با استفاده از الگوریتم تصادفی کیف پول، آن را تعیین کنند. بعد از فعال‌سازی حساب، این نام ۱۲ کاراکتری (Account name) به‌عنوان آدرس حساب کاربر بر روی بلاک چین ذخیره شده و می‌توان از آن، برای ارسال و دریافت ارز دیجیتال ایاس استفاده کرد.

آیا برای ایجاد حساب ایاس باید هزینه اولیه بپردازیم؟

شاید اولین مواجهه کاربران ایاس با حساب‌های کاربری این پلتفرم قدری گیج‌کننده و سؤال برانگیز باشد؛ سؤالاتی از این قبیل که آیا برای استفاده از پلتفرم ایاس باید پولی خرج کنیم؟ آیا کاربردهای ساده‌ای مثل ارسال تراکنش هم نیاز به پرداخت هزینه اولیه دارد؟ منظور از «منابع پردازشی شبکه» چیست و برای فعال‌سازی حساب، چه میزان از این منابع موردنیاز است؟

در ادامه این مقاله به تمامی این پرسش‌ها پاسخ خواهیم داد؛ اما پیش از هرچیز لازم است به یک نکته اساسی توجه کنیم. تمامی کسب‌وکارهای متمرکز و سنتی در مدل‌های بازاریابی خود، مبالغ قابل‌توجهی را به‌صورت منابع زیرساخت، تبلیغات و خدمات رایگان هزینه می‌کنند و این مبالغ، در نهایت به‌شکل هزینه ثبت نام، هزینه اشتراک یا هزینه افتتاح حساب از کاربران بازپس گرفته می‌شود. اگرچه فناوری بلاک چین به‌عنوان یک فناوری جایگزین، این هزینه‌ها را تا حدی کاهش داده است؛ اما نباید از آن انتظار رایگان بودن همه چیز را داشت.

کاربران بلاک چین‌های سنتی، هزینه پردازش تراکنش‌ها یا تعامل با قراردادهای هوشمند و Dappها را از طریق کارمزد تراکنش، به نودها پرداخت می‌کنند. اما مدل پرداخت هزینه در شبکه ایاس، اشتراک در منابع است. این مدل، هزینه بسیار کمتری را به کاربران تحمیل کرده و یک‌بار (در هنگام ایجاد حساب کاربری) برای همیشه انجام می‌شود. در عوض با پرداخت این هزینه اندک و اشتراک در منابع، تراکنش‌ها به‌سرعت و با کارمزد صفر انجام خواهد شد. 

منابع پردازشی شبکه ایاس دقیقاً چه هستند و چکار می‌کنند؟

رم، CPU و پهنای باند، سه مؤلفه اساسی در بلاک چین ایاس هستند که کاربران و به‌ویژه توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، با در اختیار گرفتن این منابع، پردازش سریع عملیات خود در شبکه را تضمین می‌کنند.

• ذخیره‌سازی (RAM): مفهوم سنتی رم در علوم رایانه، برگرفته از عبارت «حافظه دسترسی تصادفی (Random Access Memory)» است. رم یک سیستم، تمامی داده‌های مربوط به عملیات در حال انجام را به‌طور موقت ذخیره و به‌عنوان «حافظه کار» رایانه عمل می‌کند. به‌طور مشابه رم موجود در بلاک چین ایاس، وظیفه ذخیره داده‌هایی مانند کلیدهای عمومی و خصوصی، موجودی حساب و وضعیت (حالت) قراردادهای هوشمند را برای مدت زمان کوتاه، بر عهده دارد. همچنین سازندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، از قابلیت خواندن و نوشتن سریع حافظه رم، برای ذخیره وضعیت حساب کاربران Dappها استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که رم ناکافی، عملکرد دپ‌ها را مختل می‌کند. واحد اندازه‌گیری رم، کیلوبایت (KB) است.
• پردازنده و انباشت محاسباتی (CPU): CPU در علوم رایانه برگرفته از عبارت «واحد پردازش مرکزی (Central Processing Unit)» است اما در بلاک چین ایاس، این مفهوم به یک منبع زمانی محدود اشاره دارد که مدت‌زمان اختصاص‌یافته به تولیدکنندگان بلاک، برای پردازش تراکنش‌های یک حساب کاربری خاص را نشان می‌دهد. واحد محاسبه CPU در این شبکه میکروثانیه است.
• پهنای باند و ذخیره‌سازی ورودی (NET): پهنای باند شبکه، نشان‌دهنده اولویت ذخیره‌سازی تراکنش شما در بلاک چین است و با واحد بایت (B) اندازه‌گیری می‌شود.

پهنای باند و CPU، منابعی هستند که فول‌نودهای شبکه آن را تأمین می‌کنند و متناسب با تعداد کوین‌هایی که در شبکه سهام‌گذاری می‌کنید، در اختیار شما قرار می‌گیرند. هر زمان هم که بخواهید کوین‌های خود را از سهام‌گذاری خارج کنید، این منابع دوباره آزاد شده و در اختیار فول‌نود قرار می‌گیرند. بنابراین استفاده از این دو منبع برای کاربران نهایی رایگان خواهد بود.

اما رم (یا حافظه ذخیره‌سازی موقت شبکه)، منبعی محدود است که کاربران باید آن را خریداری کنند. در صورتی که کاربر عادی شبکه ایاس باشید و کاربرد شما محدود به ارسال و دریافت تراکنش در این شبکه باشد، رم موردنیاز شما کمتر از ۱۰ کیلوبایت خواهد بود که به‌صورت خودکار با فعال‌سازی حساب، هزینه آن را پرداخت خواهید کرد (در حال حاضر هزینه آن کمتر از ۰.۲ EOS است). اما توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند، برای اجرای صحیح عملیات، نیاز به رم بیشتری دارند. این دسته از کاربران می‌توانند رم موردنیاز خود را در بازار آنلاین Resource Exchange خریداری کرده و در صورت تمایل، آن را در همین بازار بفروشند. توجه داشته باشید که قیمت خریدوفروش رم در شبکه ایاس در طول زمان ثابت نیست و بسته به نرخ عرضه و تقاضا تغییر خواهد کرد.

امنیت شبکه ایاس چگونه برقرار می‌شود؟ مروری بر الگوریتم اجماع BFT-DPoS

اگر با مفهوم بلاک چین و عملکرد کلی آن آشنا باشید، احتمالاً اصطلاح «الگوریتم اجماع» را بارها شنیده‌اید.

الگوریتم‌‌های اجماع به بیان ساده، روش‌هایی برای به توافق رسیدن اعضای یک شبکه درباره درستی تراکنش‌ها و همچنین انتخاب اعتبارسنج‌های شبکه هستند.

تاریخچه‌ای از الگوریتم‌های اجماع سنتی

بیت کوین به‌عنوان اولین بلاک چین کاربردی، از الگوریتم اجماع گواه اثبات کار (PoW) برای تأیید تراکنش‌ها و انتخاب نودهای مشارکت‌کننده در ساخت بلاک‌ها استفاده می‌کند. در روش اثبات کار، نودهای شبکه با استفاده از توان پردازشی سخت‌افزاری خود، در حل معادلات رمزنگاری‌شده هر بلاک مشارکت کرده و در صورت موفقیت، قادر به ثبت بلاک جدید در شبکه خواهند بود. گفتنی است که این روش، با افزایش هزینه حملات هک و هرگونه کلاهبرداری، امنیت شبکه بیت کوین را به‌طور کامل تأمین می‌کند؛ اما از طرف دیگر، انجام تراکنش در این شبکه بسیار پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود.

برخی از بلاک چین‌های بعد از بیت کوین، برای بهبود مقیاس‌پذیری شبکه، الگوریتم اجماع گواه اثبات سهام (PoS) را جایگزین روش اثبات کار کرده‌اند. در این روش، نودهای اعتبارسنج شبکه، با گروگذاشتن بخشی از دارایی‌های خود (همان کوین‌های شبکه)، حق اعتبارسنجی تراکنش‌ها و کسب پاداش بلاک‌ها را به دست می‌آورند. اگرچه روش اثبات کار تا حدودی سرعت و هزینه شبکه‌های بلاک چین را بهبود بخشیده است، اما نتیجه، باز هم با حالت مورد‌انتظار فاصله دارد.

مروری بر مدل اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS)

پلتفرم ایاس به‌منظور تأمین سرعت و مقیاس‌پذیری موردنیاز در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، از الگوریتم اجماع «اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS)» استفاده می‌کند. این الگوریتم، با معادل‌های دیگری مانند «اثبات سهام محول‌شده» یا «اثبات سهام نیابتی» هم شناخته شده است که همگی به یک مفهوم اشاره دارند.

اثبات سهام نمایندگی‌شده، در واقع یک مکانیسم دموکراتیک برای انتخاب تعدادی اعتبارسنج محدود برای یک شبکه است. به این معنی که تمامی دارندگان کوین‌های شبکه، با گروگذاشتن یا اصطلاحاً «سهام‌گذاری» کوین‌های خود، می‌توانند نمایندگانی را از طریق رأی‌گیری انتخاب کنند تا وظیفه اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌ها را به نیابت از سایر مشارکت‌کنندگان شبکه انجام دهند. در این مکانیسم، قدرت رأی هر شرکت‌کننده، متناسب با تعداد کوین‌های سهام‌گذاری‌شده است.

در مدل DPoS، تعداد نودها یا گره‌های اعتبارسنج شبکه ۲۱ نفر است و رأی‌گیری برای تعیین نودهای منتخب، به‌صورت پیوسته ادامه دارد. هر فردی می‌تواند با استفاده از کوین‌های سهام‌گذاری‌شده خود به یک نود رأی دهد، یا هر زمان که خواست، رأی خود را پس بگیرد و به نود دیگری رأی دهد. بنابراین هر کسی به‌شرط اینکه بتواند رأی مشارکت‌کنندگان در شبکه را به خود اختصاص دهد، می‌تواند به یک نود اعتبارسنج تبدیل شود.

مدل اجماع DPoS، یکی از پربحث‌ترین موضوعات در دنیای بلاک چین است. از یک سو مدافعان این مکانیسم، سرعت و مقیاس‌پذیری آن را برای پذیرش گسترده فناوری بلاک چین ضروری می‌دانند و از سوی دیگر، مخالفان این روش معتقدند که DPoS، تمرکززدایی را قربانی امنیت و مقیاس‌پذیری سیستم‌ها می‌کند.

اگر بخواهیم سخت‌گیرانه قضاوت کنیم، باید قبول کنیم که در مکانیسم DPoS، تمام قدرت شبکه در اختیار تعداد محدودی از نودها است که در صورت تبانی، می‌توانند از اختیارات خود سوءاستفاده کنند. در مدل‌های پیشرفته‌تر اجماع، مانند NPoS (یا اثبات سهام نامزد‌شده)، سهام‌گذاران عادی نیز در قبال رأی خود به نودها مسئولیت دارند. به این معنی که در صورت خرابکاری یا تخلف هر یک از نامزد‌ها، سهام قفل‌شده کاربرانی که به او رأی داده‌اند هم مشمول جریمه خواهد شد. این روش کاربران را تشویق می‌کند که در انتخاب نامزدها، دقت و مسئولیت بیشتری به خرج دهند.

زمان بلاک در شبکه ایاس

 سیستم‌عامل EOS.IO هر ۰.۵ ثانیه یک‌بار، امکان ساخت بلاک‌ جدید را فراهم می‌کند و در هر بازه زمانی مشخص، دقیقاً یک نماینده مشخص مجوز ساخت بلاک را کسب خواهد کرد. اگر بلاک موردنظر در زمان برنامه‌ریزی‌شده تولید نشود، شبکه از این بازه زمانی گذر خواهد کرد و این امکان به نود دیگری واگذار نخواهد شد. در چنین حالتی یک تأخیر ۰.۵ ثانیه‌ای یا بیشتر در بلاک چین ایجاد خواهد شد.

در بلاک چین EOS.IO بلاک‌ها در دوره‌های ۱۲۶تایی تولید می‌شوند (۶ بلاک برای هریک از ۲۱ نود). در ابتدای هر دوره، ۲۱ نود منحصربه‌فرد با کسب اکثریت آرا، به‌عنوان تولیدکنندگان ۱۲۶ بلاک بعدی تعیین می‌شوند. ترتیب زمانی فعالیت تولیدکنندگان بلاک هم بر اساس توافق بیش از دو سوم نودهای منتخب (۱۵ نود یا بیشتر) تعیین خواهد شد.

فورک‌ها در شبکه ایاس

طبق آنچه که در وایت‌پیپر ایاس آمده، مکانیسم DPoS در شرایط عادی هیچ فورک یا انشعابی را در زنجیره اصلی تجربه نخواهد کرد. زیرا در این مدل، تولید‌کنندگان بلاک‌ها به‌جای رقابت، با یکدیگر همکاری می‌کنند. در صورت ایجادشدن هر انشعابی در زنجیره اصلی، الگوریتم اجماع به‌طور خودکار طولانی‌ترین زنجیره را انتخاب خواهد کرد. زیرا نرخ تولید بلاک‌ها در یک زنجیره، با درصد اعتبارسنج‌هایی که روی آن زنجیره اتفاق نظر دارند ارتباط مستقیم دارد. به ‌عبارت دیگر، زنجیره‌ای که اعتبارسنج‌های بیشتری دارد، سریع‌تر از زنجیره‌ای که اعتبارسنج‌های کمتری دارد پیشرفت می‌کند؛ زیرا تعداد بلاک‌های از دست رفته آن کمتر است.

علاوه بر این، هیچ‌کدام از اعتبارسنج‌ها حق ندارند بر روی هر دو فورک (انشعاب) ایجاد‌شده فعالیت کنند. در صورتی که یک اعتبارسنج بر روی دو زنجیره فعالیت کند، سیستم DPoS به‌صورت خودکار این نود را حذف خواهد کرد.

الگوریتم تحمل خطای بیزانس (BFT)

همان‌طور که در ابتدای این بخش اشاره کردیم، الگوریتم اجماع در بلاک چین دو وظیفه اصلی را بر عهده دارد: انتخاب نودهای اعتبارسنج (تولیدکنندگان بلاک‌ها) و تأیید و نهایی‌کردن تراکنش‌ها. در پلتفرم ایاس علاوه بر الگوریتم DPoS، از الگوریتم دیگری به نام تحمل خطای بیزانس یا BFT (Byzantine Fault Tolerance) برای نهایی‌کردن تراکنش‌ها استفاده می‌شود.

نحوه کار الگوریتم BFT این‌گونه است که هریک از نمایندگان منتخب، می‌توانند بلاک‌های تولید‌شده را امضا و تأیید کنند؛ به‌شرط آنکه دو بلاک با تایم‌استمپ (مهر زمانی بلاک‌ها که ترتیب زمانی آنها را مشخص می‌کند) یکسان یا با شماره بلاک یکسان را امضا نکنند. به این ترتیب، هرگاه که بیش از دوسوم نمایندگان (۱۵ نفر یا بیشتر) بلاکی را امضا کنند، تراکنش‌های موجود در این بلاک، نهایی و غیرقابل‌تغییر خواهد شد. طبق این مدل، اجماع بر روی تغییرناپذیری هر تراکنش، در عرض ۱ ثانیه انجام خواهد شد.

اقتصاد شبکه ایاس؛ چرا ارز دیجیتال ایاس ارزشمند است؟

پیش از آنکه درباره سازوکار اقتصادی شبکه ایاس صحبت کنیم، اجازه دهید ببینیم اصلاً چرا ارز دیجیتال ایاس ارزشمند است؟ پاسخ ساده این است که ایاس هم مانند بیت کوین نوعی ابزار ذخیره و انتقال ارزش در فضای دیجیتال است؛ پس هرچقدر که در انجام این وظیفه موفق‌تر عمل کند، تقاضای مردم برای خرید آن بیشتر می‌شود و طبیعتاً بر ارزش آن افزوده می‌شود. این استدلال ساده درباره بیت کوین کاملاً صحیح است. اما ارزش ایاس تنها به این ویژگی محدود نیست.

ارز دیجیتال ایاس، علاوه بر اینکه می‌تواند یک ابزار پرداخت با سرعت بالا و کارمزد صفر باشد، می‌تواند نقش یک محرک اقتصادی قوی را برای کارکرد صحیح شبکه ایفا کند. برای درک بهتر این مفهوم، می‌توانیم آن را با ارز اتر در شبکه اتریوم مقایسه کنیم. ارز دیجیتال اتر نقش سوخت شبکه اتریوم را ایفا می‌کند. به این معنی که تمامی هزینه‌های لازم برای استفاده از قابلیت‌های شبکه (مانند ایجاد قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، تعامل با اپلیکیشن‌ها، ایجاد توکن بر بستر بلاک چین اتریوم و ارسال و دریافت توکن‌ها در این شبکه) از طریق اتر پرداخت می‌شود. حالا هرچقدر که شبکه اتریوم و کاربردهای آن گسترده‌تر شود، نیاز به داشتن اتر هم بیشتر خواهد شد و این عامل در بلند‌مدت باعث افزایش قیمت اتر خواهد شد.

اما ارز دیجیتال ایاس، چیزی فراتر از «سوخت شبکه» است. وقتی شما سوخت را مصرف می‌کنید، دیگر آن را از دست داده‌اید! به‌طور مشابه، وقتی اتر را به‌عنوان کارمزد یک اپلیکیشن اتریومی پرداخت می‌کنید، در واقع آن را خرج کرده‌اید و به ماینرهای شبکه اختصاص داده‌اید. در حالی که شبکه ایاس، مدل سخاوتمندانه‌تری را به شما پیشنهاد می‌دهد!

سازوکار اقتصادی EOS.IO، مبتنی بر «اشتراک در منابع» است و ابزار مورداستفاده برای این مکانیسم، همان ارز دیجیتال ایاس است. کاربران شبکه ایاس برای استفاده از قابلیت‌های این شبکه، ارز دیجیتال ایاس را سهام‌گذاری می‌کنند و در ازای آن، بخشی از منابع زیرساخت شبکه را از آن خود می‌کنند. اگر شما ۱ درصد از کوین‌های شبکه ایاس را در اختیار داشته باشید، با سهام‌گذاری آن، یک درصد از توان پردازشی و ذخیره‌سازی شبکه را هم در اختیار خواهید داشت. حال اگر شبکه ایاس رشد کند، ارزش سهام شما هم بیشتر خواهد شد و هر زمان که بخواهید می‌توانید ارزهای دیجیتال خود را از سهام‌گذاری خارج کرده و آن را بفروشید.

در ادامه، کاربردهای اصلی ارز دیجیتال ایاس و طراحی اقتصادی این شبکه را به‌طور خلاصه توضیح خواهیم داد.

۱- ابزار پرداخت

همان‌طور که گفتیم، ساده‌ترین کاربرد ایاس، استفاده از آن به‌عنوان ابزار پرداخت است. اما برای این منظور، باید چند شرط اساسی برقرار باشد که مهم‌ترین آنها امنیت سیستم و عرضه محدود یا کنترل‌شده است. درباره امنیت شبکه ایاس در ادامه به‌طور کامل توضیح خواهیم داد؛ اما عرضه ایاس، به‌صورت کنترل‌شده درجریان است و اختیار تصمیم‌گیری درباره آن، برعهده نمایندگان منتخب شبکه است.

در حال حاضر، مجموعاً ۱ میلیارد کوین EOS تولید شده و درگردش است. علاوه بر این، شبکه ایاس دارای نرخ تورم سالانه ۱ درصدی است؛ به این معنی که تعداد کوین‌های تولید‌شده طی هر سال، به اندازه یک درصد از موجودی درگردش سال قبل خواهد بود. این تورم مصنوعی، به‌منظور تأمین هزینه‌های توسعه شبکه و پرداخت پاداش تولیدکنندگان بلاک لحاظ شده است.

طبق کد نرم‌افزار EOS.IO، تعداد ۱۰۰ میلیون کوین ایاس به‌منظور توسعه اکوسیستم این شبکه در آینده، به شرکت بلاک‌وان اختصاص خواهد یافت. قرار است این ۱۰۰ میلیون کوین به ‌صورت خطی و طی ۱۰ سال پس از ثبت بلاک جنسیس (اولین بلاک شبکه) آزاد شده و در اختیار این شرکت قرار گیرد.

۲- ایجاد حساب کاربری و دریافت حداقل منابع پردازشی موردنیاز

تمامی کاربران ایاس برای استفاده از این شبکه، نیازمند ایجاد یک حساب کاربری و فعال‌سازی آن هستند. همان‌طور که در بخش‌های قبل دیدیم، برای فعال‌سازی هر حساب کاربری، باید ابتدا تعدادی کوین EOS را به این حساب انتقال داده و در ازای سهام‌گذاری بخشی از آن، منابع CPU و پهنای باند موردنیاز را دریافت کرد.

۳- تعیین نمایندگان شبکه

بلاک چین ایاس بر اساس مدل اجماع DPoS (اثبات سهام نمایندگی‌شده) کار می‌کند. بر این اساس، وظیفه اعتبارسنجی تراکنش‌ها و تولید بلاک‌ها برعهده ۲۱ نود (گره) شبکه خواهد بود و انتخاب آنها نیز بر اساس رأی‌های وزن‌دار انجام می‌شود؛ به این معنی که تمامی کاربران با سهام‌گذاری کوین‌های EOS خود می‌توانند به نمایندگان شبکه رأی دهند و رأی هرکس که کوین‌های بیشتری را سهام‌گذاری کرده باشد، وزن بیشتری خواهد داشت.

۴- دریافت منابع پردازشی برای توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز

توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، به‌دلیل میزبانی از کاربران متعدد و حجم عملیات بالا، به منابع پردازشی بیشتری (نسبت به کاربران عادی) احتیاج خواهند داشت. بنابراین این توسعه‌دهندگان با سهام‌گذاری کوین‌های بیشتر می‌توانند منابع موردنیاز خود را به دست آورند.

یکی از نقاط قوت نرم‌افزار EOS.IO آن است که ارزش پهنای باند و CPU را مستقل از قیمت کوین‌ها محاسبه می‌کند. به‌بیان دیگر، کاربران یا توسعه‌دهندگانی که تعداد قابل‌توجهی از کوین‌ها را سهام‌گذاری کرده و منابع پردازشی دریافت کرده‌اند، از نوسانات قیمت ایاس در امان هستند و به‌مدت نامحدود، از همان CPU و پهنای باند اولیه برخوردار خواهند بود؛ زیرا قیمت پهنای باند و CPU تنها بر اساس تعداد کوین‌های ایاس محاسبه می‌شود.

۵- پرداخت پاداش تولیدکنندگان بلاک

از آنجا که کاربران شبکه ایاس برای تراکنش‌های خود کارمزدی نمی‌پردازند، پاداش تولیدکنندگان بلاک (که در واقع انگیزه و مشوق آنها برای عملکرد صحیح و حفظ امنیت شبکه است)، از طریق ایجاد کوین‌های جدید پرداخت خواهد شد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، تورم سالانه ایاس در حال حاضر ۱ درصد است. به‌ این معنی که هر سال به اندازه یک درصد از کوین‌های در گردش، کوین‌ جدید تولید و به شبکه اضافه می‌شود. از این یک درصد، ۰.۲۵ درصد آن به تولیدکنندگان بلاک و ۰.۷۵ درصد به نمایندگان جایگزین (Standby Producers) تعلق می‌گیرد.

نمایندگان جایگزین، نودهایی هستند که حدنصاب آرای کاربران را دارند اما هنوز در لیست ۲۱ نفره تولیدکنندگان بلاک قرار نگرفته‌اند. از آنجا که این نودها آماده جایگزینی احتمالی با نمایندگان منتخب هستند، بخش کمتری از پاداش شبکه را دریافت خواهند کرد. 

نرخ تورم سالیانه ایاس، از ۱ درصد تا ۵ درصد متغیر است و تعیین آن برعهده نمایندگان شبکه خواهد بود.

رشد ارزش ایاس و به تبع آن رشد ارزش پاداش نمایندگان، در نهایت به‌نفع کل شبکه خواهد بود. زیرا در این صورت، تولیدکنندگان بلاک‌ها می‌توانند منابع پردازشی بیشتری را تهیه کرده و به شبکه اختصاص دهند. در این مدل به‌طور طبیعی، افزایش قیمت کوین‌های ایاس، به افزایش کارایی و سرعت شبکه می‌انجامد.

قراردادهای هوشمند ایاس چگونه ایجاد و اجرا می‌شوند؟

حساب‌های کاربری ایاس با استفاده از دو مؤلفه اساسی، قابلیت ثبت قراردادهای هوشمند و راه‌اندازی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را بر روی بلاک چین ایاس ممکن می‌کنند. این دو مؤلفه در بلاک چین ایاس اصطلاحاً Actions و Handlers نامیده می‌شوند که در اینجا به‌منظور فهم بهتر، آنها را به‌عنوان «عملگر» و «تابع» معرفی می‌کنیم.

عملگر‌ها (Actions): هر حساب کاربری می‌تواند اسکریپت‌های ساختاریافته‌ای را تحت عنوان عملگر به سایر حساب‌های کاربری ارسال کند تا عملیات خاصی را انجام دهند. به بیان ساده‌تر، عملگر‌ها شامل دستوراتی هستند که یک تابع خاص را فعال‌سازی کرده و زنجیره‌ای از فعالیت‌های بعدی را رقم می‌زنند.

توابع (Handlers): توابع، شامل اسکریپت‌هایی موجود در هر حساب کاربری هستند که در صورت دریافت عملگرها از حساب‌های کاربری دیگر، آنها را مدیریت کرده و به آن واکنش نشان می‌دهند. نرم‌افزار EOS.IO برای هر حساب کاربری (با توجه به میزان منابع پردازشی آن حساب)، یک بانک اطلاعاتی اختصاصی ایجاد می‌کند که تنها از طریق توابع همان حساب قابل‌دسترسی خواهد بود. این توابع همچنین می‌توانند عملگرهایی را به سایر حساب‌ها ارسال کنند.

ترکیب عملگرها و توابع در شبکه ایاس، راهکاری است که ایجاد قراردادهای هوشمند را در این بلاک چین ممکن می‌کند. یکی از مزایای نرم‌افزار EOS.IO نسبت به سایر پلتفرم‌های ارائه‌دهنده قرارداد هوشمند، پشتیبانی از اجرای موازی این قراردادها است.

هر حساب کاربری ایاس برای پشتیبانی از پردازش‌های موازی، می‌تواند توابع خود را در چندین دامنه جداگانه تعریف کند. به این ترتیب هر دامنه پایگاه داده اختصاصی خودش را دارد و منابع پردازشی هر حساب نیز در اختیار همه این دامنه‌ها خواهد بود. تولیدکنندگان بلاک در شبکه ایاس می‌توانند تراکنش‌ها را به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که هیچ تداخلی در دسترسی حافظه به دامنه‌ها وجود نداشته باشد؛ بنابراین می‌توان آنها را به‌صورت موازی پردازش و اجرا کرد.

همان‌طور که تا اینجا دیدیم، بلاک چین ایاس با بهره‌مندی از ساختاری چابک، اجماعی سریع و همچنین پردازش موازی تراکنش‌ها، توانسته است خود را به‌عنوان یک پلتفرم مقیاس‌پذیر و کارآمد معرفی کند. اما پرسش اساسی اینجاست که آیا سرعت بالای این پلتفرم، امنیت و کارکرد صحیح آن را تحت تأثیر قرار نخواهد داد؟ در بخش بعدی با ما همراه باشید تا این موضوع را به‌طور کامل بررسی کنیم.

راهکارهای امنیتی ویژه در بلاک چین ایاس

شبکه ایاس با بهره‌گیری از تجربیات پروژه‌های قبل از خود (مانند اتریوم)، راهکارهای امنیتی ویژه‌ای را به‌منظور جلوگیری از وقوع هرگونه کلاهبرداری یا خطای سیستمی تدارک دیده است که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

اجرای موازی و تکرارپذیر برنامه‌ها

اجماع بلاک چین به رفتار قطعی (تکرارپذیر) در سیستم بستگی دارد. به این معنی که باید اطمینان حاصل کنیم اجرای موازی برنامه‌ها موجب تداخل در چرخه‌ها نشده و نتایج غیرقطعی ایجاد نمی‌کند. به همین منظور، تولیدکنندگان بلاک در شبکه ایاس، وظیفه دارند عملگرها (یا اکشن‌ها که در بخش قبل توضیح دادیم) را در شاردهای مستقل دسته‌بندی و سازماندهی کنند تا به‌صورت موازی ارزیابی و اجرا شوند.

یکی از ملزومات این سازماندهی، آن است که زمانی که یک اسکریپت جدید، عملگری را ایجاد و ارسال می‌کند، این عملگر بلافاصله تحویل داده ‌نمی‌شود؛ بلکه نودها آن را برنامه‌ریزی کرده و در چرخه بعدی تحویل می‌دهند. زیرا ممکن است تحویل‌گیرنده، در شارد دیگری، در حال اعمال تغییرات بر روی حالت سیستم باشد.

تأخیر عامدانه در عملیات

یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های امنیت، زمان است. در شبکه‌ای مثل ایاس که سرعت تأیید تراکنش‌ها و اجرای عملیات در آن بالا است، ایجاد یک تأخیر عامدانه در عملیات حساس، می‌تواند از برخی از انواع کلاهبرداری مانند سرقت کلیدهای خصوصی جلوگیری کند.

نرم‌افزار EOS.IO به توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز این امکان را می‌دهد که برای برخی از عملیات خاص، یک مدت‌زمان تأخیر مشخص کنند. به این معنی که برخی از عملیات خاص، بعد از ثبت‌شدن در بلاک و پیش از اجرا‌شدن، با تأخیر زمانی مواجه خواهد شد. به این ترتیب با ارسال هر تراکنش یا هر عملگر از یک حساب کاربری، یک ایمیل یا پیغام متنی برای کاربر ارسال خواهد شد و در صورتی که کاربر اجازه انجام تراکنش را صادر نکند، عملیات مربوطه لغو خواهد شد.

 البته باید یادآور شویم که این تأخیر زمانی، به میزان حساسیت عملیات بستگی دارد. به‌عنوان مثال در امور روزمره مانند خرید یک فنجان قهوه، نیازی به تأخیر زمانی نیست و این‌گونه تراکنش‌ها را می‌توان به‌سرعت نهایی و غیرقابل‌بازگشت کرد. اما در امور دیگری مثل خرید خانه یا انتقال کل موجودی به یک حساب دیگر، شاید نیازمند یک بازه تأخیر ۷۲ ساعته باشیم. توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز و کاربران، میزان دقیق این تأخیرها را مشخص خواهند کرد.

فریز کردن حساب‌ها

همان‌طور که تاکنون بارها تجربه کرده‌ایم، ممکن است قراردادهای هوشمند دارای یک باگ ساختاری باشند یا رفتاری غیرقابل‌پیش‌بینی از خود نشان دهند. به‌عنوان مثال، هک تاریخی پلتفرم DAO (یک اپلیکیشن غیرمتمرکز در حوزه وام‌دهی بر روی بلاک چین اتریوم)، نتیجه یک باگ ساختاری در قرارداد هوشمند این پلتفرم بود که در نهایت، توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم را وادار به انجام یک هاردفورک و بازگرداندن مبالغ ازدست‌رفته کرد. در نتیجه، جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان اتریوم به دو بخش (یعنی اتریوم و اتریوم کلاسیک) تقسیم شد.

علاوه بر موارد کلاه‌برداری و سوءاستفاده‌های مالی، ممکن است یک برنامه یا قرارداد هوشمند با اهداف خرابکارانه، بخش عظیمی از منابع شبکه را مصرف کند؛ به‌گونه‌ای که شبکه را مختل کرده و سایر اپلیکیشن‌ها از دسترس خارج شوند. پلتفرم ایاس در مواجهه با تمامی این نقاط آسیب‌پذیر، از یک رویکرد مشخص استفاده می‌کند: فریز کردن حساب‌ها.

تولیدکنندگان بلاک‌ها در بلاک چین ایاس، این اختیار را دارند که در صورت کشف هرگونه عملکرد کلاهبردارانه یا خرابکارانه از سوی یک حساب کاربری، مسدودکردن (یا اصطلاحاً فریزکردن) آن حساب را به رأی بگذارند. در صورتی که بیش از دوسوم (یعنی ۱۵ نفر یا بیشتر) از تولیدکنندگان بلاک به مسدودشدن یک حساب رأی دهند، این حساب مسدود خواهد شد. همچنین در صورتی که کاربران تشخیص دهند که تولیدکنندگان بلاک از قدرت خود سوءاستفاده کرده‌اند، می‌توانند سهام‌گذاری خود را به نود دیگری اختصاص دهند (نود دیگری را جایگزین نود متخلف کنند) و به این ترتیب حساب کاربری مسدودشده، دوباره فعال خواهد شد.

تعیین سطوح دسترسی گوناگون برای هر حساب

یکی از خلاقانه‌ترین و البته پیچیده‌ترین مکانیسم‌های امنیتی مورداستفاده در بلاک چین ایاس، تعیین سطوح دسترسی گوناگون در حساب‌های کاربری است. برای درک بهتر این مفهوم، لازم است ابتدا مکانیسم رمزنگاری مورداستفاده در ارزهای دیجیتال دیگر را با هم مرور کنیم.

اغلب بلاک چین‌ها (مانند بیت کوین و اتریوم) از یک مکانیسم رمزنگاری نامتقارن (یا اصطلاحاً رمزنگاری کلید عمومی-خصوصی) برای نگهداری و انتقال امن ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. به‌بیان ساده، رمزنگاری نامتقارن از یک جفت کلید مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است که از کلید خصوصی برای حفظ مالکیت دارایی‌ها و امضای تراکنش‌ها استفاده می‌شود و کلید عمومی هم نقش مکمل کلید خصوصی را ایفا می‌کند. به این صورت که وقتی یک دارایی با یک کلید عمومی خاص رمزنگاری شود، تنها با کلید خصوصی مرتبط با همان کلید عمومی، قابل‌رمزگشایی و استفاده خواهد بود. 

تمامی این توضیحات، در شبکه ایاس هم صدق می‌کند؛ اما نقطه تمایز ایاس از سایر بلاک چین‌ها آن است که شبکه ایاس برای تأمین امنیت حساب‌ها، از دو جفت کلید (با سطوح دسترسی گوناگون) استفاده می‌کند؛ یک جفت کلید مالکیت (Owner Key) و یک جفت کلید فعال (Active Key).

کلید‌های فعال، به‌صورت موقتی برای انجام امور ساده‌ای مانند انتقال دارایی، سهام‌گذاری، رأی‌دهی به نمایندگان و یا فعال‌سازی قراردادهای هوشمند مورداستفاده قرار می‌گیرند؛ اما می‌توان اختیارات این کلیدها را به امور خاصی محدود کرد و همچنین با ایجاد کلیدهای فعال جدید، می‌توان کلیدهای فعال قبلی را از اعتبار ساقط کرد.

از سوی دیگر، کلیدهای مالکیت، نماد مالکیت شما بر یک حساب EOS هستند و برای حفظ امنیت حساب خود، بهتر است آنها را به‌صورت آفلاین ذخیره کنید. کاربرد اصلی کلیدهای مالکیت، ایجاد کلیدهای فعال، سفارشی‌‌سازی کلیدهای فعال برای کاربردهای خاص و اولویت‌بندی سطوح دسترسی آنها است.

هدف تیم توسعه‌دهنده EOS از تمایز کلیدهای مالکیت و کلیدهای فعال، افزایش امنیت حساب‌های کاربری است. زمانی که برای اولین بار حساب کاربری ایاس خود را فعال‌سازی می‌کنید، یک جفت کلید عمومی-خصوصی اولیه برای شما تولید می‌شود که آن را اصطلاحاً مجوز اولیه یا مجوز جنسیس (Genesis permission) می‌نامند (در این حالت کلیدهای مالکیت و کلیدهای فعال شما یکسان هستند). حال برای افزایش امنیت حساب کاربری خود، می‌توانید با استفاده از کلیدهای مالکیت حساب، یک جفت کلید فعال سفارشی ایجاد کنید و کلیدهای مالکیت خود را به‌صورت آفلاین ذخیره کنید. اکنون در صورتی که کلیدهای فعال شما سرقت شود، با استفاده از کلیدهای مالکیت خود می‌توانید کلیدهای فعال را تغییر دهید.

به‌عنوان مثال، شما می‌توانید یک جفت کلید فعال ایجاد کنید و تمامی عملیات اجرایی این کلیدها را با یک تأخیر زمانی ۵ روزه (قابلیتی که در قسمت قبل توضیح دادیم) محدود کنید. حالا اگر فردی کلید خصوصی فعال شما را سرقت کند و بخواهد دارایی شما را به حساب خود انتقال دهد، این عملیات طی یک اعلان متنی یا ایمیلی به اطلاع شما خواهد رسید و نهایی‌شدن آن هم ۵ روز به طول می‌انجامد. بنابراین در این فرصت ۵ روزه، شما از کلاهبرداری آگاه می‌شوید و می‌توانید با استفاده از کلیدهای مالکیت خود، کلید فعال را تغییر داده و تراکنش را لغو کنید.

کاربران EOS، برای تعیین سطوح دسترسی و تغییر کلیدهای خود می‌توانند کیف پول خود را به کیف پول آنلاین Blocks.Io متصل کرده و از این طریق، تغییرات مدنظر خود را در سطوح دسترسی اعمال کنند.