خرید و فروش پنکیک سواپ | پنکیک سواپ (Pancake swap) یک پلتفرم صرافی غیرمتمرکز است که بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین توسعه داده شده و یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های دیفای در اکوسیستم بایننس به شمار می‌رود. در این مقاله، ابتدا با نحوه عملکرد و قابلیت‌های گوناگون پنکیک سواپ آشنا می‌شوید و سپس روش کار با بخش‌های مختلف این پلتفرم را یاد می‌گیرید. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

تاریخچه‌ای کوتاه از صرافی‌های غیرمتمرکز

از زمانی که اولین صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized exchange) جای خود را در اکوسیستم بلاک چین و ارزهای دیجیتال باز کردند، می‌توان یک ویژگی مشترک را در همه آنها دنبال کرد: همه آنها ساده و بامزه هستند یا حداقل سعی می‌کنند که این‌طور به نظر برسند. نمودار‌های شمعی، دفترسفارشات، جفت‌های معاملاتی و سایر جزئیات پیچیده‌ای که در صرافی‌های متمرکز می‌بینید، جای خود را به یک رابط کاربری بسیار ساده داده‌اند.  

این سادگی، نه تنها در رابط کاربری و مکانیسم عملکرد، بلکه حتی در نام‌گذاری این پلتفرم‌ها هم تأثیر واضحی داشته است؛ به‌گونه‌ای که اغلب این پلتفرم‌ها، از عناصری همچون میم‌های اینترنتی یا اسامی غذاها و خوراکی‌ها برای نام‌گذاری استفاده کرده‌اند: ساده و زیبا مثل یک اسب تک‌شاخ (یونی سواپ)، ساده و خوشمزه مثل یک برش سوشی (سوشی سواپ)، یا ساده و دلچسب مثل یک کیک تابه‌ای (پنکیک سواپ).

اصلی‌ترین تفاوت صرافی‌های غیرمتمرکز با انواع متمرکز نحوه کنترل دارایی‌های کاربران است. کاربران صرافی‌های متمرکز (مثل بایننس و کوین بیس)، برای انجام معاملات، ابتدا باید ارزهای دیجیتال خود را به کیف پول‌های تحت ‌مدیریت این صرافی‌ها واریز کنند؛ سپس سفارشات خریدوفروش خود را در دفتر سفارشات آنلاین صرافی ثبت می‌کنند و در نهایت موتور تطبیق‌دهنده سفارشات صرافی، خریداران و فروشندگان را به هم وصل کرده و مبادلات میان آنها را انجام خواهد داد.

 معاملات صرافی‌های متمرکز به‌صورت درون‌زنجیره‌ای انجام نمی‌شود (یعنی در بلاک چین ثبت نمی‌شود)، بلکه در پایگاه داده متمرکز این صرافی ثبت شده و تنها در هنگام برداشت دارایی‌ها از صرافی، روی شبکه بلاک چین ثبت می‌شوند. این موضوع سرعت معاملات را در صرافی‌های متمرکز به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.

اگرچه این مکانیسم ساده، معاملات سریع و نقدینگی قابل‌قبولی را فراهم می‌کند، اما ایرادات مهمی هم دارد؛ از جمله اینکه کنترل دارایی‌های کاربران به‌صورت امانی در اختیار صرافی‌ها بوده و مدیریت این صرافی‌ها نیز کاملاً متمرکز و آسیب‌پذیر است.

صرافی‌های غیرمتمرکز با هدف رفع ایرادات صرافی‌های متمرکز ایجاد شدند. این پروتکل‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند متن‌باز، تبدیلات ارزهای دیجیتال را به‌صورت درون‌زنجیره‌ای انجام می‌دهند. بنابراین امکان دستکاری در بازار‌ این صرافی‌های به حداقل خواهد رسید. همچنین برای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، نیازی به انتقال دارایی به کیف پول‌های امانی نیست؛ بلکه هر کاربر می‌تواند کیف پول خود را مستقیماً به قرارداد هوشمند متصل کرده و با آن تعامل داشته باشد؛ درحالی که کنترل دارایی‌ها در اختیار کاربر خواهد بود.

اولین پروتکل‌های صرافی غیرمتمرکز بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شدند. یونی سواپ (Uniswap)، سوشی سواپ (Sushiswap) و بَلِنسر (Balancer) از جمله مشهورترین این پروتکل‌ها هستند. این پلتفرم‌ها رفته‌رفته سهم قابل‌توجهی از معاملات ارزهای دیجیتال را در اختیار گرفته و در کنار سایر پروژه‌های دیفای، ترافیک عظیمی را بر روی شبکه اتریوم ایجاد کرده‌اند.

اما در سال‌های اخیر، به‌دلیل مقیاس‌پذیری پایین بلاک چین اتریوم، کارمزد معاملات بر روی این پلتفرم‌ها به‌شکل سرسام‌آوری افزایش یافته و در برخی موارد به چند صد دلار هم رسید؛ این موضوع باعث شد که استفاده از این پلتفرم‌ها برای بسیاری از کاربران، صرفه اقتصادی نداشته باشد. در این شرایط، پروژه‌های مشابهی مانند پنکیک سواپ بر روی بلاک چین‌های مقیاس‌پذیرتر ایجاد شدند که با کاهش کارمزد‌ها و افزایش سرعت معاملات، سعی در بهبود عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز دارند.

پنکیک سواپ چیست و چگونه کار می‌کند؟

پنکیک سواپ (Pancakeswap)، یک پلتفرم صرافی غیرمتمرکز در شبکه بایننس اسمارت چین است که از لحاظ عملکرد، شباهت‌های زیادی به پلتفرم یونی سواپ (بر روی شبکه اتریوم) دارد. این پلتفرم در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۰ (۳۰ شهریور ۱۳۹۹) راه‌اندازی شد و در مدت زمان اندکی، میانگین حجم معاملات روزانه آن به حدود ۷۰۰ میلیون دلار رسید. در نمودار زیر، می‌توانید حجم بازار و نقدینگی این دو صرافی را با هم مقایسه کنید:

همان طور که گفتیم، در صرافی پنکیک سواپ (برخلاف صرافی‌های متمرکز) خبری از دفتر سفارشات خریدوفروش در میان نیست. همچنین معاملات میان خریداران و فروشندگان در این پلتفرم، به‌صورت همتا‌به‌همتا انجام نمی‌شود. پنکیک سواپ نیز مانند یونی سواپ، برای مدیریت معاملات، از استخر‌های نقدینگی و مکانیسم بازارساز خودکار استفاده می‌کند.

در ادامه این قسمت، مفاهیم و سازوکار عملکرد عناصر اصلی پلتفرم پنکیک سواپ، شامل استخرهای نقدینگی، بازارساز خودکار و توکن‌های کیک (CAKE) را توضیح خواهیم داد.

استخر نقدینگی چیست؟

استخر‌ نقدینگی (Liquidity Pool)، فضایی مجازی است که افراد می‌توانند با سپرده‌گذاری جفت‌ارزهای دلخواه خود در آن، نقدینگی لازم برای مبادلات توکن‌ها را فراهم ‌کنند. افرادی که توکن‌های خود را در استخر‌های نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنند، اصطلاحاً تأمین‌کننده نقدینگی (Liquidity Provider) نامیده می‌شوند. هربار که کاربران پنکیک سواپ تبدیلی را انجام می‌دهند، کارمزدی را برای آن پرداخت می‌کنند که بخش زیادی از این کارمزد، به‌عنوان مشوق مالی به تأمین‌کنندگان نقدینگی اختصاص می‌یابد.

در این روش، کاربران به‌جای معامله مستقیم با یکدیگر، توکن‌‌های خود را با توکن‌های موجود در استخر‌ها مبادله کرده و قراردادهای هوشمند، نقش واسطه میان کاربران و استخر‌های نقدینگی را ایفا می‌کنند.

هر فرد می‌تواند با مشارکت در استخرهای نقدینگی پنکیک سواپ و تأمین نقدینگی یک جفت توکن (مثلاً BNB/CAKE) به‌میزان برابر، در این فرایند نقش ایفا کند. این افراد در ازای سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، توکن‌های مخصوص استخرها (LP token) را دریافت می‌کنند. توکن‌های LP این امکان را ایجاد می‌کنند که افراد در هر زمان دلخواه، سپرده خود را پس گرفته و از این پلتفرم خارج کنند.

همچنین استفاده از توکن‌های LP، روش مناسبی برای توزیع درآمدها (کارمزد مبادلات) بین تأمین‌کنندگان نقدینگی است. می‌توان مکانیسم توزیع درآمد‌ها را با یک مثال دقیق‌تر توضیح داد. به‌عنوان مثال استخر WBNB/BNB را در نظر بگیرید:

• فرض کنید ۱۰ توکن LP، نماینده ۱۰ توکن BNB و ۱۰ توکن WBNB هستند.
• در این صورت هر توکن LP، معادل ۱ توکن BNB به علاوه یک توکن WBNB خواهد بود.
• شخصی ۱۰ توکن WBNB را با ۱۰ توکن BNB مبادله می‌کند و ۰.۱۷٪ از ارزش معامله به‌عنوان کارمزد تبادل کسر می‌شود. بنابراین اکنون در استخر، ۲۰ توکن WBNB و ۰.۰۱۷ توکن BNB داریم.
• شخص دیگری ۱۰ توکن BNB را با ۱۰ توکن WBNB مبادله می‌کند. با درنظر گرفتن کارمزد مبادله، اکنون در استخر، ۱۰.۰۱۷ توکن BNB و ۱۰.۰۱۷ توکن WBNB داریم.
• حالا هر توکن LP معادل ۱.۰۰۱۷ توکن BNB و ۱.۰۰۱۷ توکن WBNB خواهد بود.

این فرایند در تمامی مبادلات تکرار می‌شود و به این ترتیب، سود ناشی از تأمین نقدینگی، در توکن‌های LP ذخیره شده و در هنگام تبدیل آنها به توکن‌های واقعی، قابل برداشت خواهد بود.

با توجه به آنچه که درباره استخر‌های تأمین نقدینگی یاد گرفتیم، سؤال بعدی اینجاست که وقتی مفهوم دفتر سفارشات را به‌طور کلی از یک صرافی حذف کنیم، قیمت‌ها چگونه تعیین خواهند شد؟ در اینجا مکانیسم بازارساز خودکار وارد عمل می‌شود.

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار یا AMM (Automated Market Maker) نوعی پروتکل خودکار برای قیمت‌گذاری دارایی‌هاست. در این پروتکل، به‌جای استفاده از دفتر سفارشات، یک الگوریتم ریاضی مبتنی بر عرضه و تقاضا، قیمت دارایی‌های موجود در استخر‌ها را تعیین می‌کند.

هریک از استخر‌های نقدینگی پنکیک سواپ، شامل یک جفت‌ارز (یعنی دو توکن مختلف) هستند که بازارساز خودکار، بر اساس نسبت وزنی این دو دارایی در استخر، ارزش آنها را نسبت به یکدیگر تعیین می‌کند.

برای فهم بهتر این مکانیسم، جفت‌ارز BNB/USDT را درنظر بگیرید. اگر تعداد BNB را X، تعداد استیبل کوین BUSD را Y و حجم نقدینگی استخر موردنظر را K در نظر بگیریم، در فرمول X * Y = K مقدار K همیشه ثابت خواهد بود. بنابراین پروتکل بازارساز خودکار، قیمت X و Y را به‌گونه‌ای تعیین ‌می‌کند که در فرمول بالا، K ثابت بماند.

برای فهم بهتر این فرایند، به مثال زیر توجه کنید:

موجودی BNB استخر: ۱۰۰ واحد
موجودی BUSD استخر: ۲۰٬۰۰۰ واحد
کارمزد معامله: ۰.۲٪

حالا حجم نقدینگی استخر (K در فرمول بالا) و نسبت BNB به BUSD، به‌صورت زیر تعیین می‌شود:

K = ۲۰٬۰۰۰ * ۱۰۰ = ۲٬۰۰۰٬۰۰۰
BNB/BUSD: ۲۰٬۰۰۰ / ۱۰۰ = ۲۰۰

جزئیات تراکنش تبدیل توکن‌ها در این استخر، به این صورت خواهد بود:

فرزاد قصد دارد ۱۰ BNB را به استیبل کوین BUSD تبدیل کند.
کارمزد پرداختی برای تبدیل: 0.02BNB

بنابراین موجودی هر توکن در استخر، در حین تراکنش، به‌شرح زیر خواهد بود:

BNB: ۱۰۰ + ۱۰ – ۰.۰۲ = ۱۰۹.۹۸
BUSD: ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ / ۱۰۹.۹۸ = ۱۸٬۱۸۵.۱۲

مقدار BUSD دریافتی فرزاد این‌گونه تعیین می‌شود:

دریافتی فرزاد BUSD = BUSD موجودی اولیه – BUSD موجود ثانویه
دریافتی فرزاد BUSD = ۲۰٬۰۰۰ – ۱۸٬۱۸۵.۱۲ = ۱٬۸۱۴.۸۸

و در نهایت با توجه به موجودی جدید BNB و BUSD در استخر، مقدار K و نسبت جدید BNB به BUSD به‌صورت زیر تعیین می‌شود:

K = ۱۸٬۱۸۵.۱۲ * ۱۰۹.۹۸ = ۱,۹۹۹,۹۹۹.۴۹۷۶ ~ ۲٬۰۰۰٬۰۰۰
BNB/BUSD: ۱۸٬۱۸۵.۱۲ / ۱۰۹.۹۸ = ۱۶۵.۳۴

همان طور که دیدید، با فروش BNB به استخر BNB/BUSD، در نهایت نقدینگی BNB در استخر افزایش و نقدینگی BUSD کاهش می‌یابد. با برهم‌خوردن تعادل نقدینگی این جفت معاملاتی، قیمت BNB (برحسب BUSD) کاهش یافته و قیمت BUSD (برحسب BNB) افزایش خواهد یافت. همچنین در صورت خرید BNB از این استخر، تعادل استخر به نفع BUSD بر هم می‌خورد و این‌بار، قیمت BNB افزایش خواهد یافت. این تقریباً همان کاری است که بازارساز خودکار انجام می‌دهد.

این پدیده (یعنی تغییر قیمت‌ها بر اثر خریدوفروش) که اصطلاحاً لغزش قیمت (Price Slippage) نامیده می‌شود، در صرافی‌های غیرمتمرکز پدیده‌ای مرسوم است و به دو عامل حجم معامله و حجم نقدینگی استخر بستگی دارد. هرچقدر که نقدینگی استخر بیشتر باشد، لغزش قیمت کمتر خواهد بود و از سوی دیگر، هرچقدر که حجم معامله بیشتر باشد، باعث لغزش بیشتر قیمت خواهد شد.

البته در صرافی‌های متمرکز و مدل‌های مبتنی بر دفتر سفارشات نیز، پدیده لغزش قیمت وجود دارد. به‌عنوان مثال، در یک صرافی متمرکز، اگر حجم سفارش خرید فردی بالا باشد، به ناچار باید از فهرست سفارشات فروش، تا زمان تکمیل خرید خود تمام سفارشات فروش را بخرد.

صرافی‌های غیرمتمرکز این موضوع را با افزودن قابلیتی که حداکثر مقدار لغزش قیمت را مشخص می‌کند کنترل می‌کنند. این پارامتر به شکل درصدی بیان می‌شود و نشان‌دهنده درصد تفاوت نسبت به قیمت نمایش‌ داده‌ شده است.

توکن کیک (CAKE) چیست و چه نقشی در پلتفرم پنکیک سواپ دارد؟

وقتی وارد پنکیک سواپ می‌شوید، بیش از هرچیز، احساس وارد شدن به یک شهربازی غیرمتمرکز را دارید. امکانات و بخش‌های مختلف پنکیک سواپ مانند تبادل ارزها، تأمین نقدینگی، کشت سود، استخر‌های Syrup، و لاتاری درست مانند وسایل یک شهربازی کنار هم چیده شده‌اند و هریک از آنها کاربر را وسوسه می‌کند که از بقیه قسمت‌ها هم استفاده کند و در آخر شانس خود را در لاتاری امتحان کند. توکن کیک (CAKE)، بلیط ورود به این شهربازی است که امکان استفاده از بخش‌های مختلف اکوسیستم پنکیک سواپ را فراهم می‌کند.

اما اگر یک تعریف علمی‌تر و اصولی‌تر از توکن کیک بخواهید، می‌توانیم آن را این‌گونه تعریف کنیم:

کیک، توکن اصلی پلتفرم پنکیک سواپ است که هدف اولیه آن، ایجاد انگیزه مالی برای تأمین‌کنندگان نقدینگی در این صرافی است؛ علاوه بر این، توکن کیک، امکان استفاده از سایر قابلیت‌های پنکیک سواپ را نیز فراهم می‌کند. این توکن بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) و تحت استاندارد BEP20 ایجاد شده است.

توکن کیک را به چند روش می‌توان به ‌دست آورد:

• کشت سود (yeald farming) در فارم‌های پنکیک سواپ
• سهام‌گذاری در استخر‌های Syrup پنکیک سواپ
• برنده شدن در لاتاری پنکیک سواپ
• خرید از صرافی‌ها

در زمان نگارش این مقاله، توکن کیک با قیمت ۲۷ دلار و حجم بازار ۴.۳ میلیارد دلار، در رتبه ۳۵ بازار ارزهای دیجیتال جای گرفته است. در حال حاضر، توکن کیک محدودیت عرضه ندارد و شاید در نگاه اول بتوان آن را یک توکن تورمی تلقی کرد. اگرچه جامعه کاربران این موضوع را یک نگرانی توصیف می‌کنند، اما توسعه‌دهندگان پنکیک سواپ دلیل مناسبی برای وضع نکردن سقف عرضه این توکن دارند: ایجاد انگیزه برای تأمین‌کنندگان نقدینگی پنکیک سواپ.

در عوض، پروتکل پنکیک سواپ از راهکارهایی استفاده می‌کند که در بلندمدت، کیک را به یک توکن ضدتورمی تبدیل کند. اولین راهکار، کاهش نرخ عرضه است؛ بر همین اساس، پروتکل کیک اخیراً تعداد توکن‌های تولیدشده در هر بلاک را از ۴۰ به ۲۵ کاهش داده است. راهکار دوم نیز سوزاندن توکن‌ها طی یک برنامه‌ منظم هفتگی است؛ به این معنی که هر هفته، تعدادی از توکن‌ها (مثلاً ۱۰ درصد از توکن‌های خرج‌شده برای بلیط‌های لاتاری) به یک آدرس غیرقابل دسترسی ارسال شده و از گردش خارج می‌شوند.

به‌طور کلی، کاربردهای فعلی توکن کیک را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱- تأمین نقدینگی جفت‌ارزهای مرتبط با Cake در صرافی پنکیک سواپ، به‌منظور کسب درآمد از کارمزد معاملات (و سهام‌گذاری توکن‌های LP برای دریافت کیک بیشتر)

۲- سهام‌گذاری در استخر‌های Syrup برای کسب توکن‌های اکوسیستم بایننس اسمارت چین

۳- خرید بلیط‌های لاتاری و شرکت در بخت‌آزمایی برای دریافت جایزه (توکن‌های کیک بیشتر)

۴- ایجاد پروفایل در پنکیک سواپ و ضرب توکن‌های NFT

۵- مشارکت در حاکمیت اکوسیستم پنکیک سواپ از طریق رأی‌دهی به پروپوزال‌های بهبود شبکه

معرفی قابلیت‌ها و بخش‌های مختلف پلتفرم پنکیک سواپ

در این بخش، شما را با قسمت‌های مختلف پلتفرم پنکیک سواپ و انواع قابلیت‌های آن آشنا می‌کنیم تا دیدی کلی و جامع نسبت به این پلتفرم داشته باشید. در ادامه این مقاله، نحوه کار با بخش‌های مختلف پنکیک سواپ را یاد می‌گیرید.

صفحه اصلی (Home)

اگر وارد صفحه اصلی (Home) شوید، می‌توانید اطلاعات کلی از فعالیت‌های خودتان و اطلاعاتی از وضعیت توکن کیک و پلتفرم پنکیک سواپ به دست آورید. به‌عنوان مثال وضعیت سپرده‌گذاری در فارم‌های پنکیک سواپ، مقدار کیک‌هایی که بدست آورده‌اید یا در کیف پول خود دارید، تعداد لاتاری‌هایی که تاکنون برنده شده‌اید و همچنین توکن‌های جدیدی که با سپرده‌گذاری در استخر‌های پنکیک سواپ به دست می‌آورید، مشخص شده است.

همچنین اطلاعات کلی مانند مجموع ارزش دارایی‌های قفل‌شده در پنکیک سواپ (TVL)، تعداد کل توکن‌های عرضه‌شده و توکن‌های سوزانده‌شده، در صفحه home نمایش داده می‌شوند. با استفاده از منوی سمت چپ صفحه، می‌توانید وارد سایر بخش‌های این پلتفرم شوید.

ترید (Trade)

بخش ترید، شامل سه ماژول تحت عنوان سواپ (Swap)، لیکوییدیتی (Liquidity) و بریج (Bridge) است. برای تبدیل توکن‌ها از بخش سواپ و برای تأمین نقدینگی استخر‌های پنکیک سواپ از بخش لیکوییدیتی استفاده می‌کنیم. همچنین بخش بریج، مکانی برای انتقال ارزهای دیجیتال از شبکه‌های بومی به شبکه بایننس اسمارت چین است.

فارم‌ها (Farms)

در بخش فارم‌های پنکیک سواپ می‌توانید توکن‌های LP حاصل از تأمین نقدینگی استخر‌ها را سپرده‌گذاری کنید، تا بر اساس نرخ بهره مشخص سالیانه (APR) سود دریافت کنید. در واقع فارم‌های پنکیک سواپ مکانی برای کشت سود هستند و به تأمین‌کنندگان نقدینگی، انگیزه‌ای مضاعف برای تأمین نقدینگی استخرهای این صرافی می‌دهند.

وقتی توکن‌های LP خود را در فارم‌های مربوطه سپرده‌گذاری می‌کنید، در حقیقت تعهد می‌دهید که توکن‌های اصلی را از استخر‌های نقدینگی خارج نکنید و در ازای آن توکن Cake پاداش بگیرید.

استخر‌های شربت (Syrup Pools)!

شاید خیلی سخاوتمندانه (و واقعاً استخر شربت) به نظر برسد اگر بگوییم با سهام‌‌گذاری توکن‌های کیک در این قسمت، می‌توانید توکن‌های جدید اکوسیستم بایننس اسمارت چین (به علاوه خود توکن کیک) را با APR قابل‌توجهی دریافت کنید. اما درواقع این پروژه‌های جدید، با اختصاص بخشی از توکن‌های خود به سهام‌گذاران توکن کیک، پذیرش عمومی توکن‌های خود را سرعت می‌بخشند.

پروفایل شخصی (Your Profile)

در این بخش می‌توانید با خرج‌کردن ۱.۵ توکن کیک، برای خود یک تصویر پروفایل یکتا بخرید و سپس با انتخاب یک نام کاربری، پروفایل شخصی خود را تکمیل کنید. تصاویر پروفایل از میان Collectibleها که هرکدام یک توکن NFT هستند انتخاب می‌شوند. بعد از تنظیم پروفایل شخصی، در آینده می‌توانید سایر Collectibleها را خریداری کرده و به پروفایل خود اضافه کنید.