ایده و هدف یونی سواپ چیست؟

Uniswap از ایده‌ای متولد شد که در سال ۲۰۱۶ توسط ویتالیک بوترین خالق اتریوم، برای یک صرافی غیرمتمرکز پیشنهاد شد. Vitalik Buterin ایده‌ای را مطرح کرد که شامل یک بازارساز خودکار (AMM) آن‌چین با ویژگی‌های خاص بود. یک سال بعد در سال ۲۰۱۷، هیدن آدامز (Hayden Adams) برای تبدیل این ایده به یک محصول کاربردی، شروع به کار کرد. آدامز پس از دریافت چندین کمک مالی از جمله ۱۰۰،۰۰۰ دلار از بنیاد اتریوم، یونی سواپ را در نوامبر ۲۰۱۸ (آبان ۹۷) راه‌اندازی کرد؛ در آن زمان، به سرعت نقدینگی بسیاری به سمت این صرافی روانه شد و یونی سواپ حجم زیادی در معاملات را تجربه کرد.

در ابتدا، آدامز یک سیستم گواه اثبات مفهوم (Proof of Concept) ایجاد کرد، که شامل یک قرارداد هوشمند و یک پیش‌نویس اولیه در سایت پروژه بود. این قرارداد تنها یک تامین‌کننده نقدینگی داشت و برای سواپ‌های ساده طراحی شده بود. این اولین گام به سمت مفاهیم مربوط به بازارسازهای خودکار و پتانسیل‌های نامحدود اتریوم بود. هایدن آدامز خاطرنشان کرد که پروژه‌های بزرگی که در آن زمان بر روی شبکه اتریوم قرار داشتند، برخی از خصوصیات این شبکه را داشتند؛ اما تنها برخی از آنها قادر بودند که از تمام این ویژگی‌ها استفاده کنند. به‌علاوه، تقریبا تمام آنها بسیار پیچیده و از نظر امنیتی بسیار غیرقابل اطمینان بودند. آدامز متوجه شد که یونی سواپ می‌تواند نه تنها یک پروژه برای یادگیری شخصی باشد، بلکه می‌تواند یک ابزار کارآمد برای افراد باشد. 

یونی سواپ چگونه کار می‌کند؟

همانطور که اشاره کردیم، Uniswap یک مارکت میکر اتوماتیک است، که در یک سیستم متشکل از قراردادهای هوشمند ساخته شده است. این پروتکل نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد، در برابر سانسور مقاوم است و امنیت دارد. یونی سواپ یک برنامه متن باز تحت لیسانس GPL (مجموعه‌ای از مجوزها برای تضمین آزادی برای کاربران در زمینه‌های راه‌اندازی، یادگیری، به‌اشتراک‌گذاری و تغییر و اصلاح نرم‌افزارها) است. 

هر جفت ارز دیجیتال در یونی‌سواپ، استخر نقدینگی مخصوص به خود را دارد. هر کسی می‌تواند با واریز کردن مقدار معادل از هر دو توکن در استخر نقدینگی، تبدیل به یک تامین‌کننده نقدینگی شود. در ازای این کار، به آنها یک LP Token یا توکن نقدینگی داده می‌شود، که در واقع نماینده نقدینگی او در استخرهاست. هر زمان که فرد اراده کرد، می‌تواند این توکن‌های اصلی خود را با بازپرداخت توکن‌های LP خود، برداشت کند.

نسخه ۱ یونی سواپ

در ورژن اول Uniswap، تمام استخرهای نقدینگی، با جفت‌های اتر و یک توکن ERC20 تامین می‌شد. اگر کاربران می‌خواستند یک توکن ERC-20 را با توکن ای آر سی ۲۰ دیگر مبادله کنند، باید از روتر اتر استفاده می‌کردند، که در نتیجه کارمزد بیشتری باید پرداخت می‌کردند؛ زیرا امکان سواپ کردن مستقیم توکن‌ها وجود نداشت. این موضوع، معایبی داشت: 

• کارمزد بالاتر
• وابستگی شدید یونی سواپ به کوین اتر
• عدم امکان مبادله مستقیم توکن‌های ERC20

به این دلایل، نسخه دوم یونی سواپ عرضه شد.

نسخه ۲ صرافی یونی سواپ

انتشار نسخه ۲ یونی سواپ در می ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۹۹) شاهد یک ارتقای اساسی بود که امکان سواپ مستقیم ERC20 به ERC20 را فراهم می‌کرد و در جایی که لازم بود، توکن Wrap شده را از معادله حذف می‌کرد. همچنین یونی سواپ در  نسخه ۲ پشتیبانی از توکن‌های ناسازگار ERC20 مانند OMG و USDT و مجموعه‌ای از پیشرفت‌های فنی را اضافه کرد که استفاده از آن را جذاب‌تر می‌کرد.

همچنان‌که که محبوبیت استخراج نقدینگی و ییلد فارمینگ در سال ۲۰۲۰ به طور چشمگیری افزایش یافت، یونی سواپ نیز رشد مشابهی را تجربه کرد؛ زیرا بسیاری از پلتفرم‌های امور مالی غیر متمرکز (DeFi) به ارائه‌دهندگان نقدینگی یونی سواپ اجازه می‌دهند تا از توکن‌های LP خود کسب سود کنند.

این امکان در ترکیب با ۰.۳ درصد کارمزدی که به ارائه دهندگان نقدینگی توزیع می‌شود، باعث شده است که یونی سواپ از نظر ارزش کل قفل شده (TVL) به یکی از صرافی‌های پیش‌رو در صنعت بلاکچین تبدیل شود.

در دکس‌ها، یکی از توکن‌ها در ازای دیگری مبادله می‌شود. از آنجایی که استخرها معمولا به‌صورت ۱ به ۱ تامین نقدینگی می‌شوند، اگر بخواهید یک توکن را Swap کنید، تقریبا به مقدار معادل، توکن دیگری را دریافت خواهید کرد. در نسخه دوم یونی سواپ، مبادله طبق فرمول ساده‌ای انجام می‌شود:

x * y = k

در این فرمول، x و y نشان‌دهنده کوین ETH و توکن‌های ERC20 موجود در استخر، یا دو توکن erc-20 موجود در استخر است و k نشان‌دهنده یک عدد ثابت است. زمانی که شما x و y را ضرب می‌کنید، ارزش آن باید همیشه برابر با ارزش k باشد. در ادامه، بیشتر درباره این فرمول صحبت خواهیم کرد.

در ورژن دوم یونی سواپ، ۰.۳ درصد کارمزد برای مبادلات دریافت می‌شود، که در بین تامین‌کنندگان نقدینگی آن استخر، نسبت به میزانی که نقدینگی را تامین کرده‌اند، تقسیم می‌شود.

به این دلیل که قیمت دو جفت ارز قابل معامله، از طریق مبادلات تغییر می‌کند، تفاوت بین قیمت یونی سواپ و قیمت صرافی‌های دیگر، فرصت‌های آربیتراژ ایجاد می‌کند. این مکانیزم باعث می‌شود که قیمت‌های Uniswap، تقریبا معادل قیمت بازار باشند. 

روشی که یونی‌سواپ برای حل مشکل نقدینگی پیش گرفته، استفاده از یک پروتکل نقدینگی اتوماتیک است. بدین صورت که کاربران تشویق می‌شوند که تبدیل به تامین‌کننده نقدینگی شوند؛ زیرا مثلا اگر ۱۰۰۰ تتر و به میزان معادل آن اتر در استخر ETH/USDT تامین کنید، هر کاربری که این جفت ارز را مبادله کند، از کارمزد آنها (۰.۳ درصد) مقداری به شما می‌رسد. 

کاربران با ادغام دارایی‌های خود در یک استخر، در واقع یک صندوق می‌سازند که تمام مبادلات آن جفت ارز، از آنجا انجام می‌شود. هر توکنی که در یونی سواپ لیست شده، دارای استخر خود است و کاربران می‌توانند آن را تامین نقدینگی کنند. با این روش، خریدار یا فروشنده نیازی به انتظار برای پیدا شدن فروشنده یا خریدار مقابل ندارد و مبادله خود را به سرعت انجام می‌دهد؛ زیرا طرف مقابل او، استخر نقدینگی است. 

در ازای تامین نقدینگی، شما یک توکن LP‌ دریافت می‌کنید، که نماینده دارایی‌های شما در استخر است. برای مثال، فرض کنید که شما در استخری که ۱۰۰,۰۰۰ دلار نقدینگی دارد، ۱۰,۰۰۰ دلار نقدینگی تامین می‌کنید. در این صورت، ۱۰ درصد از تمام مبادلاتی که در آن استخر انجام می‌شود، به شما تعلق می‌گیرد؛ زیرا ۱۰ درصد از این استخر را شما تامین نقدینگی کرده‌اید. این توزیع فی، کاربران را تشویق به مشارکت در نقدینگی استخرها می‌کند و بدین صورت، مشکل نقدینگی دکس‌ها برطرف می‌شود. 

اگر تصمیم بگیرید که نقدینگی خود را از استخر خارج کنید، کافی است LP Token خود را در ازای دو توکن خود بازپرداخت کنید. در این صورت، توکن LP شما نابود می‌شود و دو توکن به کیف پول شما باز می‌گردد. 

قیمت توکن‌ها در یونی سواپ V2 چگونه مشخص می‌شود؟

یکی دیگر از المان‌های مهم در این سیستم، نحوه تشخیص قیمت هر توکن است. در سیستم اوردربوک، که قیمت هر دارایی توسط بالاترین قیمت خرید و پایین‌ترین قیمت فروش تعیین می‌شود. اما در یونی سواپ از سیستم مارکت میکر خودکار استفاده می‌شود؛ این روش، قیمت را بر اساس عرضه و تقاضا و یک معادله ریاضی مشخص می‌کند. در این روش، افزایش و کاهش قیمت یک رمزارز، بستگی به نسبت تعداد رمزارزهای موجود در استخر دارد. 

زمانی که یک فرد می‌خواهد یک توکن ERC20 جدید به یونی سواپ اضافه کند، به همان معادل نیز باید کوین اتر یا یک توکن ERC20 دیگر را نیز بیافزاید. قیمت هر کدام از این توکن‌ها بر اساس فرمول x*y=k محاسبه می‌شود؛ X معادل توکن A، y معادل توکن B و k نیز ثابت است و تغییر نمی‌کند. 

برای مثال، فردی می‌خواهد از طریق یونی سواپ، توکن LINK را با اتر مبادله کند. این شخص مقدار زیادی LINK می‌خواهد خریداری کند و از آنجایی که اتر و لینک به میزان یکسان در استخر قرار دارند، نسبت نقدینگی آنها به هم می‌خورد؛ لینک به استخر اضافه می‌شود و اتر از استخر کم می‌شود. از آنجایی که k یک عدد ثابت است، ارزش اتر افزایش می‌یابد (زیرا مقدار آن کمتر است) و ارزش لینک کاهش می‌یابد (زیرا مقدار آن در استخر زیاد است). در نتیجه، این فرد مقدار اتر کمتری دریافت می‌کند (زیرا ارزش آن افزایش یافته است). یک مثال دیگر: 

فرض کنید در استخر USDT/DAI (هر دو استیبل کوین هستند و از آنجا که قیمت آنها برابر با ۱ دلار است، این مثال می‌تواند ملموس‌تر باشد) ۱۰۰۰ تتر و ۱۰۰۰ دای وجود دارد. این اعداد را در فرمول قرار می‌دهیم:

۱۰۰۰ * ۱۰۰۰ = ۱۰۰۰۰۰۰

اگر فردی بخواهد ۱۰۰۰ تتر را با ۱۰۰۰ دای مبادله کند، بنابراین موجودی تتر ۱۱۰۰ دلار و موجودی دای ۹۰۰ دلار خواهد شد. ما گفتیم که k (در این مثال عدد ۱,۰۰۰,۰۰۰) همواره ثابت است؛ اما اگر ۱۱۰۰ را ضربدر ۹۰۰ کنیم، عدد ۹۹۰,۰۰۰ به‌دست می‌آید که درست نیست. از طرفی، دکس‌ها قیمت را متوجه نمی‌شوند و تنها به تعادل نگاه می‌کنند. اگر این صرافی‌ها قیمت را درک می‌کردند، به اندازه ۱۰۰ تتری که سواپ کرده بودیم، ۱۰۰ دای دریافت می‌کردیم (درست مثل صرافی‌های متمرکز). اما کارکرد Dexها تفاوت دارد. چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ زمانی که شما ۱۰۰ تتر می‌خواهید معامله کنید، در واقع می‌خواهید ۱۰۰ تتر به استخر اضافه کنید و ۱۰۰ دای از آن کم کنید. بنابراین ارزش تتر، چون تعداد آن بیشتر است، کاهش می‌یابد و ارزش دای به دلیل کمتر بودن تعداد آن، افزایش می‌یابد. در این صورت، شما تعداد کمتری DAI دریافت خواهید کرد؛ زیرا یونی سواپ طبق این فرمول، همیشه عدد k را ثابت نگه می‌دارد. پس: 

X در اینجا عددی مجهول است. می‌خواهیم ببینیم که در صورتی‌که موجودی تتر ۱۱۰۰ دلار شود، چه مقدار دای باید از استخر کم شود، تا عدد k همچنان ۱,۰۰۰,۰۰۰ باقی بماند. 

پس ۱,۰۰۰,۰۰۰ را تقسیم بر ۱۱۰۰ می‌کنیم که نتیجه ۹۰۹.۰۹ می‌شود. بنابراین حدود ۱۰ درصد، توکن DAI کمتری دریافت خواهیم کرد؛ زیرا استخر باید متعادل باقی بماند. با سواپ کردن ۱۰۰ تتر، ما ۹۰.۱ دای دریافت خواهیم کرد. 

معکوس این موضوع نیز صادق است؛ در استخری که ۱۱۰۰ تتر و ۹۰۹.۰۹ دای موجود است، در صورتی که بخواهیم دای را با تتر سواپ کنیم، حدود ۱۰ درصد تتر بیشتری دریافت خواهیم کرد:

بنابراین: 

۱,۰۰۰,۰۰۰ تقسیم بر ۹۰۹.۰۹ = ۱۱۰۰

پس اگر ما ۱۰۰ دای را با ۱۰۰ تتر سواپ کنیم، ۱۰۹ تتر دریافت خواهیم کرد. به این درصد تغییری که در نهایت در سواپ ما ایجاد می‌شود، اسلیپیج (Slippage) گفته می‌شود.

درک این موضوع در دکس‌ها بسیار مهم است، که این مکانیزم‌ها قیمت را متوجه نمی‌شوند؛ به عبارتی دیگر، دکس‌ها قیمت‌ها را از بازار نمی‌گیرند، بلکه بر اساس تعادل استخرها، قیمت‌ها را تعیین می‌کنند. اگر تعادل استخر به هم بخورد، قیمت رمزارزها نیز تغییر خواهد کرد. در مثال بالا، هر دو توکن استیبل کوین بودند و قیمت آنها با هم برابر بود؛ اما با به هم خوردن تعادل، حدود ۱۰ درصد قیمت‌ها تفاوت پیدا کرد. البته در واقعیت، اندازه استخرها بسیار بزرگ‌تر است و بنابراین، تغییر قیمت‌ها چندان به چشم نمی‌آید.

اندازه یا سایز استخر نقدینگی نیز بر روی تعیین قیمت توکن‌ها تاثیر می‌گذارد؛ هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر وجود داشته باشد، مبادلات بزرگ‌تر، تاثیر کمتری بر روی تغییر قیمت‌ها می‌گذارند. 

آربیتراژ

آربیتراژکنندگان در اکوسیستم یونی سواپ (صرف‌نظر از نسخه آن) نقش مهمی بازی می‌کنند. این‌ها تریدرهایی هستند که به دنبال یافتن قیمت‌های متفاوت از یک دارایی، در صرافی‌های مختلف هستند و از مبادله آنها سود کسب می‌کنند. برای مثال، فرض کنید که بیت کوین در صرافی کراکن با قیمت ۳۵,۵۰۰ دلار و در صرافی بایننس، با قیمت ۳۵,۴۵۰ دلار معامله می‌شود. آربیتراژکننده، بیتکوین را از بایننس می‌خرد و در صرافی کراکن می‌فروشد و بدین ترتیب، ۵۰ دلار سود کسب می‌کند. آربیتراژ ریسک کمی دارد و اگر با مبالغ بالا انجام شود، سود خوبی برای تریدر به همراه دارد. 

کاری که آربیتراژکنندگان در یونی سواپ انجام می‌دهند، این است که توکن‌هایی را پیدا کنند که قیمت آنها بالاتر یا پایین‌تر از میانگین قیمت بازار است و آن را می‌خرند یا از صرافی دیگری تهیه می‌کنند و در یونی سواپ می‌فروشند (آنها با خرید مبالغ بالا از یک توکن، باعث عدم تعادل استخر می‌شوند). این تریدرها این کار را آنقدر انجام می‌دهند، تا قیمت توکن دوباره با صرافی‌های دیگر بالانس شود و دیگر نتوانند از خرید و فروش آن سود کسب کنند. سپس دنبال یک توکن دیگر می‌گردند و همین کار را با آن انجام می‌دهند. بنابراین آربیتراژکنندگان نقش بسیار مهمی در معادل‌سازی قیمت ارزهای دیجیتال در یونی سواپ و دیگر صرافی‌ها دارند. 

نسخه سوم یونی سواپ

در ماه می ۲۰۲۱ (اردیبهشت ۱۴۰۰)، نسخه ۳ یونی سواپ راه‌اندازی شد که ویژگی‌های جدیدی را به پلتفرم اضافه کرد؛ اول از همه، ویژگی نقدینگی متمرکز است. این خصوصیت، ارائه دهندگان نقدینگی را قادر می‌سازد تا نقدینگی را در یک محدوده قیمتی سفارشی تامین کنند.

همچنین نسخه سوم صرافی یونی سواپ، سطوح کارمزد بیشتری را اضافه کرده است و معامله‌گران را قادر می‌سازد تا سطح ریسک خود را در هنگام معامله دارایی‌های بی‌ثبات، بهتر تعیین کنند. علاوه‌براین، اوراکل‌هایی اضافه کرده است، که تضمین می‌کند قیمت‌های DEX به‌روز هستند. 

یونی سواپ V3 این موارد جدید را معرفی کرد:

• نقدینگی متمرکز، که به تامین‌کنندگان نقدینگی این امکان را می‌دهد که بازه قیمتی برای نقدینگی خود تعیین کنند و زمانی که قیمت دارایی به این بازه رسید، پاداش کارمزد سواپ کاربران را دریافت کنند. در واقع هر تامین‌کننده، برای بازه مشخصی از قیمت تامین نقدینگی می‌کند. بنابراین تمام این بازه‌ها در کنار یکدیگر، یک منحنی را تشکیل می‌دهند. 
• سطوح مختلف کارمزد، که با تامین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد که درجات مختلفی از ریسک داشته باشند. در نسخه دوم، پاداش ۰.۳ درصد از فی کاربران بود و در تمام استخرها ثابت بود. با این روش، شما می‌توانید با انتخاب بازه کمتری از قیمت، درصد فی بیشتری دریافت کنید.   
• این موضوعات باعث بهره‌وری سرمایه می‌شود و اسلیپیج معاملات را کاهش می‌دهد.

در یونی سواپ V2 نقدینگی بر اساس فرمول x*y=k و به‌صورت خطی و مساوی توزیع می‌شد و دارایی‌ها بین قیمت‌های ۰ تا بی‌نهایت حرکت می‌کنند. در بیشتر استخرها، اکثریت این استخرها به‌کار نمی‌آید. برای مثال، جفت ارز DAI/USDC تنها ۰.۵ درصد سرمایه را برای معامله بین ۰.۹۹ تا ۱.۰۱ دلار ذخیره می‌کند؛ محدوده قیمتی‌ای که تامین‌کننده‌های نقدینگی انتظار دارند بیشترین حجم را در آن ببینند و در نتیجه بیشترین کارمزد را دریافت کنند. LPها تنها در بخش کوچکی از سرمایه خود کارمزد دریافت می‌کنند، که می‌تواند ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) را جبران کند و شاید مقدار کمی سود برای تامین‌کننده باقی بماند. 

در Uniswap V3 تامین کنندگان نقدینگی می‌تواند سرمایه خود را در بین بازه خاصی از قیمت متمرکز کند. این باعث می‌شود که در این قیمت‌ها، نقدینگی بیشتری تجمیع شود، که این موضوع باعث اسلیپیج بسیار پایین‌تر نسبت به نسخه دوم یونی سواپ شود. برای مثال در استخر DAI/USDC که نوسان قیمت بسیار کمی دارد (هر دو استیبل کوین هستند)، تامین‌کنندگان می‌توانند در بازه‌های ۰.۹۹ تا ۱.۰۱ دلار نقدینگی بسیار زیادی تامین کنند و در نتیجه، هم درصد بیشتری از کارمزد را دریافت کنند و هم مبادله‌کنندگان با Slippage کمتری مواجه شوند؛ زیرا همانطور که اشاره کردیم، هرچه میزان نقدینگی یک استخر بیشتر باشد، تعادل آن کمتر به‌هم می‌خورد و اسلیپیج نیز کمتر می‌شود.

LPها حتی می‌توانند سرمایه خود را در یک استخر تقسیم کنند؛ مثلا در استخر ETH/DAI، انتخاب کنند که ۱۰۰ دلار نقدینگی را در بین بازه قیمتی ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار تامین کنند و ۵۰ دلار از سرمایه خود را نیز به تامین نقدینگی بازه ۱۵۰۰ تا ۱۷۵۰ دلار اختصاص دهند؛ طبیعتا در بازه‌های قیمتی کوچک‌تر، تعداد تامین کنندگان نقدینگی کمتر است و بنابراین، کارمزدهای بیشتری به LPها می‌رسد. 

برای مثال، شخص شماره ۱ و شخص شماره ۲، هر دو می‌خواهند در استخر ETH/DAI تامین نقدینگی کنند و هر کدام از آنها نیز ۱ میلیون دلار سرمایه دارند. قیمت فعلی اتر نیز ۱۵۰۰ دای است. 

شخص شماره ۱ تصمیم می‌گیرد که سرمایه خود را به کل بازه‌های قیمتی اختصاص دهد (درست مانند ورژن ۲). بنابراین او ۵۰۰,۰۰۰ دای و ۳۳۳.۳۳ اتر (جمعا ۱ میلیون دلار) تامین نقدینگی می‌کند.

نفر دوم یک پوزیشن متمرکز ایجاد می‌کند؛ او تصمیم می‌گیرد که تنها در بازه قیمتی ۱۰۰۰ تا ۲۲۵۰ دلار سرمایه تامین کند. او ۹۱,۷۵۱ دای و ۶۱.۱۷ اتر جمعا معادل ۱۸۳,۵۰۰ دلار تامین نقدینگی می‌کند و مابقی ۸۱۶,۵۰۰ دلار خود را نگه می‌دارد. 

با این که شخص شماره ۱ حدود ۵.۵ برابر شخص ۲ تامین نقدینگی کرده، اما در صورتی‌که قیمت ETH/DAI در بازه ۱۰۰۰ تا ۲۲۵۰ دلار باقی بماند، هر دو به همان میزان کارمزد دریافت می‌کنند. حتی پوزیشن متمرکز فرد شماره ۲، می‌تواند به‌عنوان یک حد ضرر (Stop-Loss) عمل کند؛ زیرا اگر قیمت اتریوم به ۰ برسد، فرد اول کل ۱ میلیون دلار خود را از دست می‌دهد و تنها یک‌پنجم از سرمایه فرد شماره ۲ از بین می‌رود. 

اگر قیمت خارج از بازه قیمتی کاربران حرکت کند، کارمزد دریافت نخواهند کرد و آنها باید منتظر باشند که قیمت دوباره به همان بازه برگردد، تا فی دریافت کنند. 

ادغام یونی سواپ با راهکارهای لایه ۲

ادغام راهکارهای لایه ۲ با یونی سواپ، باعث رشد چشمگیر Uniswap، آربیتروم (Arbitrum) و آپتیمیزم (Optimism) است. هیدن آدامز بنیان‌گذار صرافی یونی سواپ، اعلام کرده که با ادغام این راه‌حل‌های لایه دوم، بیشترین حجم معاملات در یک دوره ۲۴ ساعته، به ۳۳.۴ میلیون دلار رسیده است. این صرافی همچنین از شبکه پالیگان نیز پشتیبانی می‌کند و می‌توانید توکن‌های این شبکه را با یکدیگر مبادله کنید.

در نوامبر ۲۰۲۰ (آبان ۹۹)، آربیتروم ادعا کرد که در شبکه آزمایشی یونی‌سواپ نسخه ۲ که از ۳۹۰ سواپ در ثانیه پشتیبانی می‌کند، در مقایسه با تنها هفت سواپ در شبکه اصلی اتریوم، به کاهش ۵۵ برابری هزینه‌های گس دست یافته است.

آربیتروم به گونه‌ای طراحی شده است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا به راحتی قراردادهای هوشمند سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) و تراکنش‌های اتریوم را بدون هیچ تغییری در کد، در لایه دوم اجرا کنند و در عین حال از امنیت لایه ۱ اتریوم نیز بهره‌مند شوند.

آربیتروم از تکنیکی به نام Rollups برای ثبت دسته‌ای از تراکنش‌های ارسال‌شده در زنجیره اصلی اتریوم و اجرای آن‌ها بر روی زنجیره جانبی لایه ۲ استفاده می‌کند و از شبکه اصلی اتریوم برای اطمینان از صحت نتایج استفاده می‌کند. این فرآیند به تخلیه هر چه بیشتر بار محاسباتی اتریوم که در حال حاضر از آن رنج می‌برد، کمک می‌کند.

Optimism یک راه حل مقیاس‌پذیری لایه ۲ اتریوم است، که از Optimistic Rollups برای دستیابی به هزینه‌های بسیار کمتر، تاخیر بسیار کمتر و توان عملیاتی بسیار بیشتر در مقابل لایه ۱ اتریوم استفاده می‌کند و در عین حال کاربری را نیز بهبود می‌دهد.

در جولای ۲۰۲۱ (تیر ۱۴۰۰)، نسخه ۳ یونی سواپ در آپتیمیزم راه‌اندازی شد که مزایای زیر را برای کاربران به ارمغان می‌آورد:

• سرعت به همراه امنیت.
• کاهش هزینه‌های گس تا ۳۵ برابر نسبت به شبکه اصلی.
• با استفاده از رول‌آپ‌های آپتیمیستیک، تغییرات حالت (State) با حداقل بررسی در شکه اصلی منتشر می‌شود، که امکان سرعت بیشتر را فراهم می‌کند.
• صرفه‌جویی تا ۱۰ برابر در هزینه‌ها با استفاده از Optimism.

محصولات و خدمات Uniswap

یونی سواپ سرویس‌هایی را ارائه می‌دهد، که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت. این خدمات شامل API، ارتباط‌دهی سفارشی (Custom Linking)، سیستم IFrame و فلش سواپ. 

• API: دیتاهای قراردادهای یونی سواپ، هر چند وقت یک‌بار آپدیت می‌شود. در بخش API، داده‌ها درباره جفت ارزها، توکن‌ها و غیره سازماندهی می‌شوند. سرویس API از ساب‌گراف‌ها یا گراف‌های زیرمجموعه استفاده می‌کند و بر روی پروتکل The Graph سوار شده است. می‌توانید از پروتکل یونی سواپ برای دریافت داده‌های مربوط به کسب و کار خود، API بگیرید و از آنها استفاده کنید. 
• ایجاد ارتباط سفارشی (Custom Linking): فرانت اند یونی سواپ از پارامترهای کوئری‌های URL پشتیبانی می‌کند، تا اجازه ارتباط‌دهی سفارشی را فراهم کند. کاربران و توسعه‌دهندگان می‌توانند از این پارامترهای کوئری‌ها استفاده کنند، تا یونی سواپ را با تنظیمات از پیش پر شده سفارشی ارتباط دهند. 
• سیستم IFrame: یونی‌سواپ می‌تواند در دیگر وبسایت‌ها به‌عنوان یک Iframe استفاده شود. یک آی‌فریم، دقیقا نسخه اصلی سایت Uniswap را نشان می‌دهد و قابلیت تنظیمات سفارشی نیز دارد.
• فلش سواپ (Flash Swap): این نوع سواپ‌ها در نسخه ۲ نیز وجود داشتند و بدین معنا هستند که قراردادهای جفت ارزها، توکن‌های خروجی را به دریافت کننده ارسال می‌کنند، قبل از این که توکن‌های ورودی دریافت شوند. اما از آنجا که این نوع تراکنش‌ها از نوع اتمی هستند، در صورتی‌که قرارداد دریابد که به اندازه کافی توکن ورودی دریافت نکرده است، می‌تواند کل تراکنش را معکوس کند و توکن‌ها را از دریافت کننده پس بگیرد.

پلتفرم Uniswap چه ویژگی‌های خاصی دارد؟

تفاوت اصلی Uniswap با دیگر صرافی‌های غیرمتمرکز، استفاده از نوعی مکانیسم تعیین قیمت است، که مدل بازارگردان محصول ثابت نام دارد. هر توکنی را می‌توان به یونی سواپ اضافه کرد و با مقدار معادل اتر یا توکن ERC20 دیگر، آن را تامین وجه کرد. به عنوان مثال، اگر بخواهید توکن جدیدی را در این دکس لیست کنید، باید یک قرارداد هوشمند جدید Uniswap را برای آن راه‌اندازی کنید و یک استخر نقدینگی برای آن ایجاد کنید و در آن، کوین اتر (یا یک توکن ای آر سی ۲۰ دیگر) و این توکن جدید را به مقداری مساوی واریز کنید.

هر یک از توکن‌های ERC20 را می‌توان در پلتفرم یونی سواپ اضافه کرد و برای این کار نیازی به اجازه نیست. هر توکن دارای قرارداد هوشمند خودش است و اگر استخر نقدینگی هم نداشته باشد، به آسانی می‌توان آن را ایجاد کرد. زمانی که توکنی قرارداد هوشمند برای سواپ و استخر نقدینگی خود را داشته باشد، هر فردی می‌تواند به ترید آن توکن بپردازد و یا در استخر نقدینگی آن مشارکت کند. 

راه‌اندازی و ایردراپ توکن UNI

پلتفرم Uniswap در سپتامبر ۲۰۲۰ اقدام به راه‌اندازی توکن حاکمیتی خود با نام UNI کرد. این پلتفرم در جریان یک ایردراپ، به هر آدرس کیف پولی که تا قبل از یکم سپتامبر ۲۰۲۰ (۱۱ شهریور ۹۹) در پلتفرم یونی سواپ معامله کرده بود، مقدار ۴۰۰ توکن UNI پاداش داد. حدود ۱۵۰ میلیون توکن یونی از این طریق توزیع شد، که ۶۶ میلیون آن در ۲۴ ساعت اول برداشت شدند. بعد از توزیع ۴۰ درصد توکن‌ها در سال اول، در سال‌های بعدی میزان این توزیع، هر سال به مقدار ۱۰ درصد کاهش می‌یابد و این فرآیند ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که همه توکن‌ها واگذار شوند.

صرافی Uniswap قصد دارد که در مجموع یک میلیارد توکن UNI را در چهار سال اول توزیع کند که ۶۰ درصد از این توکن‌ها قرار است در میان اعضای جامعه توزیع شود. ۲۱.۵ درصد از این توکن‌ها به کارمندان Uniswap تعلق خواهد گرفت و ۱۸.۵ درصد نیز به سرمایه‌گذاران و مشاوران داده می‌شود.

UNI یک توکن حاکمیتی یا Governance است و این توکن به دارندگان خود اجازه مشارکت در مدیریت پروتکل را می‌دهد. این توکن سریعا در صرافی Coinbase Pro لیست شد و کمی بعد در صرافی اصلی کوین بیس (Coinbase) نیز لیست شد. راه‌اندازی توکن یونی سواپ را می‌توان واکنشی به ظهور سوشی سواپ تلقی کرد. SushiSwap کپی پروتکل یونی سواپ بود و تنها تفاوت آن، وجود توکنی بود که برای ایجاد انگیزه راه‌اندازی شده بود. سوشی سواپ حتی سعی کرد که نقدینگی Uniswap را در فرآیندی به‌نام Vampire Mining خالی کند.

در اولین هفته از معاملات توکن یونی سواپ، قیمت UNI از یک دلار به حدود ۷ دلار رسید و در نهایت، قیمت این توکن با حدود ۳۰ درصد افت، در حوالی ۵ دلار تثبیت شد. مقدار اتر قفل شده در یونی سواپ هم در این مدت افزایش پیدا کرد و در دو روز اول بعد از راه‌اندازی توکن، به ۱.۶ میلیارد دلار رسید و این رقم تا ۱.۹ میلیارد دلار هم رفت.

قیمت یونی سواپ در لحظه این نوشتار و بنا به گزارش میهن بلاکچین حدود ۸.۷۲ دلار است و در رتبه ۳۴ جدول ارزهای دیجیتال قرار دارد. حجم بازار این توکن در حال حاضر ۳,۹۸۴,۱۵۹,۵۱۹ دلار است و حجم معاملات این توکن در ۲۴ ساعت گذشته، برابر با ۱۰۳,۳۲۱,۳۵۹ دلار است. تعداد توکن‌های در حال گردش UNI اینک برابر ۴۵۶,۴۸۹,۵۸۳.۴۰ است و عرضه کل این رمزارزها هم قرار است یک میلیارد توکن باشد.

نقشه راه یونی سواپ 

رودمپ دلتفرم Uniswap‌ نیز تنها شامل راه‌اندازی شبکه اصلی (Mainnet) این پروژه در سال ۲۰۱۸ است. متاسفانه اطلاعات زیادی درباره نقشه راه این پروژه یافت نمی‌شود.

تیم سازنده پلتفرم Uniswap

این صرافی توسط هیدن آدامز (Hayden Adams) در سال ۲۰۱۷ ابداع شد. الهام‌بخش ایده آدامز پُستی بود که توسط ویتالیک بوترین خالق اتریوم منتشر شد. آدامز بعد از مطالعه این پست بود که به فکر ابداع پلتفرم Uniswap افتاد. اما از دیگر افراد و توسعه‌دهندگان تیم یونی سواپ، هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست.

بررسی همکاری‌های Uniswap

این پروتکل در ۵ دوره جذب سرمایه، توانست ۱۱ میلیون دلار به‌دست آورد. ۱۱ سرمایه‌گذار سازمانی بر روی این پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، که جدیدترین آنها Non-Fungible Chan و Rockaway Blockchain بودند. 

از دیگر سرمایه‌گذاران یونی سواپ، می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• Cognisa Capital : در عرضه اولیه کوین یا ICO توکن UNI شرکت کرده است. 
• SV Angel : در دوره اول جذب سرمایه یونی سواپ شرکت کرده است.
• A.Capital Ventures : در دوره اول جذب سرمایه یونی سواپ شرکت کرده است.
• Version One Ventures : در دوره اول جذب سرمایه یونی سواپ مشارکت کرده است.
• Andreessen Horowitz یا a16z : در دوره اول جذب سرمایه این دکس مشارکت داشته است.
• ParaFi Capital : در سری اول جذب سرمایه Uniswap مشارکت کرده است.
• Variant Alternative Income Fund : در راند اول جذب سرمایه یونی شرکت کرده است.
• Union Square Ventures : این شرکت نیز در سری اول جذب سرمایه این پروتکل مشارکت داشته است.